متنهاى مفصّل و مربوط به روزگاران دور بيشتر اتّفاق مىافتد و گر نه بسيارى از كتابها هست كه در همان بار نخست ، به علَّت آن كه نسخه‌هاى دقيق و مربوط يا نزديك به عصر مؤلَّف در اختيار مصحّح هست ، آخرين ويرايش آن كتاب به بازار مىآيد و هيچ گونه صرف وقت دوباره اى هم ضرورت پيدا نمىكند . در هر حال آنچه بايد بر سرى باشد همّت و كوشش و استقصاى مصحّح است كه مىتواند نسخه‌هاى كهن و دقيق را به چاپهاى انتقادى و تمام و كمال تبديل كند .
ده سال پيش كه انديشهء تصحيح انتقادى تفسير روض الجنان و روح الجنان معروف به تفسير ابو الفتوح رازى برايمان پيش آمد سه طبع ديگر از اين كتاب در دست بود و دست كم يكى از آنها به مناسبت اين كه تجديد چاپ شده بود ، حتّى در بازار كتاب نيز وجود داشت ، همين امر بويژه وجود دانشمندان متبحّرى كه سه چاپ پيشين را تصحيح و تحشيه كرده بودند . يعنى علامه محمّد قزوينى ، حكيم متأله آية اللَّه مهدى الهى قمشه اى و از عالم مفضال آية اللَّه ابو الحسن شعرانى ، تصحيح و چاپ جديدى را كه مىخواستيم آغاز كنيم مورد ترديد قرار مىداد ، امّا وقتى برخى دستنوشته‌هاى اصيل و كهن اين كتاب را در كتابخانهء آستان قدس رضوى مىديديم و صفحاتى از آن را با چاپهاى موجود مقايسه مىكرديم ، بيش از پيش لزوم تجديد چنين چاپى را حس مىكرديم . مشورتهايى هم كه با برخى از ارباب فضل و متن شناسان پيشگام مىكرديم ما را بر اين كار دليرتر مىكرد ، بويژه كه هر روز نسخه اى تازه به حيطهء آگاهى ما در مىآمد و در واقع گويى اسباب كار بيشتر از پيش فراهم مىگشت .
اين بود كه نخستين اقدام جدّى براى تصحيح اين كتاب را ، پس از مشورتهاى آغازين در تابستان 1360 هجرى خورشيدى به عمل آورديم . در آن ايّام امور آموزشى دانشگاهها براى تدارك انقلاب فرهنگى بطور موقّت تعطيل شده و مجالى دست داده بود كه ما فارغ از دغدغه‌هاى كلاس و درس ، دل به درياى پژوهش بزنيم و بىخبر از گرانى بار به پهناى اين كار بزرگ باز شويم . در آن سالها گرماى مهربانيها و خاطر انگيزيهاى استاد دانشمندمان دكتر غلامحسين يوسفى - كه به تازگى از دانشگاه فردوسى مشهد بازنشسته شده بود - به ما اميد مىداد . راه زيادى نرفته بوديم و كار چندانى نكرده بوديم ، امّا او تجربهء سى سال كار و معلَّمى خود را فرا روى ما قرار داد و تشويقها و پايمرديها نمود تا گامهاى نخستين را استوار برداشتيم .
شناسايى و گردآورى نزديك به چهل دستنويس ناقص و كامل ، از گوشه و كنار كتابخانه‌هاى داخل و خارج و سنجش و ارزيابى اعتبار هر كدام و دستيابى بر شيوه اى پسنديده و مناسب پس از همرايى و مشاوره با صاحبان راى و نظر و سر انجام مقابله و تصحيح سه مجلَّد شانزده ( بر اساس پنج نسخه ) ، هفده ( بر اساس هفت نسخه ) و يازده ( بر اساس ده نسخه ) نزديك به سه سال زمان برد . در اين فاصله دانشگاه بازگشايى شده بود و ما به مصداق « العود

مقدمة 10