براى همه گشاده است ، و نور مبين است و رمز هدايت خلق ! اما چهره ، بلكه چهره‌هاى ديگر دارد كه آن را تنها به انديشمندان ، آنها كه تشنه حقند و پويندهء راهند و خواهان بيشتر ، نشان مىدهد ، و بهر يك به اندازه پيمانه وجود و كوشش و تلاش آميخته با اخلاصش ، سهمى مىبخشد .
اين چهره‌ها كه در لسان احاديث « بطون » قرآن ناميده شده ، بر همه كس تجلى نميكند ، و يا صحيحتر ، همه چشمها قدرت ديد آن را ندارند ، تفسير ، به چشمها قدرت ميبخشد و حجابها را كنار ميزند و بما شايستگى ديد آنها را تا آنجا كه براى ما امكان دارد ميدهد .
قرآن چهره هايى نيز دارد كه گذشت زمان ، و پرورش نبوغها و استعدادها از آن پرده بر مىگيرد ، كه در سخن معروف « ابن عباس » آن شاگرد هوشمند مكتب على عليه السّلام به آن اشاره رفته است : القرآن يفسره الزمان .
از همه اينها گذشته قرآن به مضمون كلام معروف « القرآن يفسر بعضه بعضا » خودش خود را تفسير ميكند ، و آياتش پرده از چهرهء يكديگر بر مىگيرند و اين هرگز با نور و كلام مبين بودنش منافات ندارد كه قرآن « يك واحد بهم پيوسته » و « مجموعه از هم ناگسسته » است ، و مجموعا نور است و كلام مبين .
تفسير قرآن از كى شروع شد ؟
بدون شك تفسير قرآن بمعنى واقعى از زمان خود پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و بهنگام نزول نخستين آيات بر قلب پاكش آغاز گشت ، ولى به صورت يك « علم مدون » همه مىگويند از زمان على عليه السّلام شروع شد و بزرگان اين علم سلسله اسانيد خود را به او كه باب مدينه علم پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بود ميرسانند .
با اينكه تا كنون صدها كتاب در تفسير قرآن نوشته شده ، به زبانهاى مختلف به روشهاى گوناگون ، بعضى ادبى ، بعضى فلسفى ، بعضى اخلاقى ، پاره اى

مقدمة 20