إمارت بصره را به او سپرد و نخستين كسى بود كه ديوان بصره را بنيان نهاد . بعد از كشته شدن عثمان با معاويه بيعت كرد و تا پايان عمرش والى كوفه بود . ( الاستيعاب ، 3 / 388 ، الاصابه ، 3 / 452 ، اسد الغابة ، 4 / 406 ) عمرو بن عاص ( 43 ه ) . او قبل از فتح مكه اسلام آورد . در جنگ صفّين با معاويه بود و معاويه او را به ولايت مصر گمارد . ( الاصابه ، 3 / 2 ، الاستيعاب ، 2 / 508 ) جهيم بن صلت ( . . ) . جهيم در سال جنگ خيبر اسلام آورد و رسول خدا صلَّى الله عليه و آله از خيبر 30 درخت خرما به او داد . برخى معتقدند جهيم بعد از فتح مكه اسلام آورده ولى روايت معتبرى در اين مورد در دست نيست . ( اسد الغابة ، 1 / 311 ) عبد الله بن رواحه ( 8 ه ) . عبد الله بن رواحه يكى از دوازده نقيب [1] بود . او در جنگ احد و خندق و ديگر مشاهد رسول خدا حضور داشت و به سال هشتم هجرت در غزوهء مؤته به شهادت رسيد . عبد الله بن رواحه از شعراى صحابه بود . رسول خدا او را دو بار به فرماندهى سريّه اى به خيبر فرستاد . ( اسد الغابة ، 3 / 156 ، الاصابه ، 2 / 306 ، سير اعلام النبلاء ، 1 / 230 ) همان گونه كه ذكر شد ( - 1 - 1 - 1 ) چون دورهء تشريع مقارن زمان حيات رسول اكرم صلَّى الله عليه و آله بود فقه به معناى متداول امروزى در آن زمان وجود نداشت و در نتيجه نمىتوان شخصيتهايى را به عنوان فقيه آن دوره معرفى كرد و تنها گروهى از كاتبان وحى ، و نقل كنندگان آيات الهى و أحيانا احاديث نبوى به ديگران بودند كه مناسب مىنمود ذكرى از آنان به عمل آيد ، كه به چند نفر از ايشان اشاراتى شد . ( 2 - 3 - 1 ) 4 - 1 تدوين كنندگان حديث 1 - 4 - 1 در اينجا نيز بىمناسبت نيست كه از برخى از صحابهء رسول اكرم صلَّى الله عليه و آله كه علاوه بر حضرت امير المؤمنين على عليه السّلام در همان زمان به جمع و تدوين حديث پرداختند ، اشاراتى داشته باشيم ، از جمله :
ابو رافع قبطىّ ( 35 ه ) . وى از ياران رسول خدا صلَّى الله عليه و آله و حضرت على عليه السّلام بود . ابو رافع

[1] . چون بيعت دوم عقبه به انجام رسيد ، به دستور رسول خدا دوازده نفر از ميان هفتاد و پنج نفر بيعت كننده برگزيده شدند تا مسئول و مراقب آن چه در ميان قومشان مىگذرد باشند .

44