طبرى ، طبع عكسى اروپا زير نظر دوخويه ، اطمينان به صحّت نامها ممكن نبود ، آن را با نسخهء فا ، كه نزديكترين نسخه ها به اساس است سنجيدم . نزديكى اين دو نسخه با هم ، هميشگى نيست . در بسيار جايها همآهنگى دو نسخه از هم دور مىشود . تا آنجا كه ممكن بود حاصل مقابله را در تفصيل نسخه بدلها آوردم . به اين مقايسه بسنده نكردم ، نسخه هاى ديگر ، نسخه هاى فب ، ص ، صب را نيز تا حدّ امكان مورد سنجش قرار دادم .
گاه روايت اساس ، نارسا و كوتاه و مجمل بود . از ديگر نسخه ها ، كه مرجع آن را ذكر كردم ، روايت كامل را در دو قلاب [ ] در متن جاى دادم . البته مواردى چند از سنجش نسخه ها را كه با اساس متغاير بود ، در تفصيل نسخه بدلها نقل كردم .
جدولى از مقايسهء عنوانهاى متن حاضر با متن عربى تاريخ طبرى ، و ترجمهء آن به خامهء شادروان ابو القاسم پاينده فراهم ساختم تا دانشوران و محققان را سودمند باشد .
در آراستن اين متن ، كوشش بسيار كردم . اميد است حاصل كار ، كه در حد توان خود بر سر آن اهتمام ورزيدم ، و البته به كوتاهى و نارسايى آن بيش از هر كس آگاهى دارم ، پسنديده باشد .
مهرورزيها و تشويقهاى عزيزان را كه همواره مايهء دلگرمى من بوده است گرامى مىدارم . دوست ارجمندم آقاى دكتر محمد حسين روحانى به لطف بسيار در عبارتها و اشعار عربى متن نگريست و با تصحيح آن منتى بر من نهاد ، سپاسگزار ايشانم .
و العاقبة للمتّقين - محمّد روشن شهريور 1364

مقدمه 61