و پيغامبر ما صلى الله عليه از عرب بيرون آمذ و اين قرآن به زبان عرب برو فرستاذند و اين بذين ناحيت زبان پارسى است و ملوكان اين جانب ملوك عجماند .
پس بفرمود ملك مظفر ابو صالح تا علماى ما وراء النهر را گرد آوردند از شهر بخارا چون فقيه ابو بكر بن احمد بن حامد و چون خليل بن احمد السجستانى و از شهر بلخ ابو جعفر محمد بن على [ و ] از باب الهند فقيه الحسن بن على مندوسى را و ابو الجهم خالد بن هانى المتفقه را و از شهر سپيچاپ و فرغانه و از هر شهرى كى بوذ در ما وراء النهر و همه خطها بداذند بر ترجمهء اين كتاب كى اين راه راست است . پس بفرموذ امير سيد ملك مظفر ابو صالح اين جماعت علما را تا ايشان از ميان خويش هر كدام فاضلتر و عالمتر اختيار كنند تا اين كتاب را ترجمه كنند پس ترجمه كردند . . . » 3 - كتاب اختلاف علماء الامصار فى احكام شرائع الاسلام ، مشهور به كتاب اختلاف الفقهاء . اين كتاب چنانكه ياقوت حموى نوشته است از جهت فضل و بلندى مقام در ميان علماى شرق و غرب شهرت دارد . طبرى در اين كتاب اراده كرده است كه اقوال و عقايد فقهاى مشهور را كه مورد اعتماد او بوده‌اند بيان كند و آنان عبارتند از :
مالك بن انس فقيه مدينه و عبد الرحمن بن عمرو اوزاعى فقيه شام و سفيان ثورى فقيه كوفه . پس از آنان محمد بن ادريس شافعى آنگاه از اهل كوفه ابو حنيفه نعمان بن ثابت و ابو يوسف يعقوب بن محمد انصارى و ابو عبد الله محمد بن حسن شيبانى ، پس از آنان ابراهيم بن خالد كلبى .
طبرى درين كتاب موارد اجماع و موارد اختلاف فقها را بيان مىكند مثلا در باب جهاد و قتال با اهل شرك ، فصول و مباحثى بدين ترتيب دارد :
اجماع فقهاء دربارهء سيرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله در دعوت مشركان .
اختلاف آنان در واجب بودن دعوت براى مسلمانانى كه در عصر پيغمبر بوده‌اند در هنگام جنگ با اهل شرك .

82