إسم الكتاب : يادداشتهاى استاد مطهرى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 516)

است كه « ارزشهاى انسانى » ناميده مىشود و همانهاست كه ملاك انسانيت انسان است و شخصيت انسان به اينها بستگى دارد ، از قبيل درد خدا داشتن ، درد خلق خدا داشتن ، مهرورزيدن ، خدمت به خلق ، حقيقت ، حكمت [1] ، آزادگى ، صفا و صميميت ، عدالت ، احترام انسان .
2 . مسأله اى است كه امروز مطرح مىشود به نام نظام ارزشها يا سيستم ارزشها . هر مكتب براى خود يك سيستم ارزشى و نظام ارزشى خاص دارد . در نظام ارزشها در هر مكتب ممكن است يك يا چند چيز ارزش ارزشها و مادر ارزشهاى ديگر باشد و ساير ارزشها فرزندان و نواده هاى او ، بعضى ارزشها مذكر و بعضى ديگر مثلًا مؤنث و بعضى دوقلو و همزاد باشند .
3 . هيچ جامعه اى بدون يك سلسله ارزشها نيست ، بالاخره يك سلسله اصول بر آن جامعه حكومت مىكند كه خوب و بدها ، خير و شرها ، حسن و قبحهاى آن جامعه‌اند . مثلًا نظام جاهليت عرب بر يك سلسله ارزشها قائم بود از قبيل خون ، نژاد ، جوار ، عار و ننگ بودن دختردارى ، رعايت سنن آباء و اجداد ( تقليد ) ، حميّت جاهليت ، تبرّج جاهليت . جامعهء ايران ساسانى بر يك سلسله ارزشهاى ديگر قائم بود :
تخمهء پادشاهى ، خون و مالكيت ، طبقات اجتماعى ، احترام آتش .
4 . مسأله اى است به نام انقلاب ارزشها . يك انقلاب آنگاه انقلاب است كه در طرز تفكر مردم انقلاب ايجاد كند و به اصطلاح مبادى استدلال آنها را تغيير دهد و در ارزشها انقلاب ايجاد نمايد و الَّا صرف گرفتن زمام حكومت به دست و يك كودتا ، انقلاب ايجاد نشده است ، بايد ديد و بينش مردم تغيير كند . داستان جويبر و ذلفا .
5 . ارزشهاى انقلابى و ارزشهاى محافظه كارانه ، نظام ارزشى و سيستم ارزشى كه براساس سنت شكنى است و نظام ارزشى كه براساس سنت گرايى است و نظامى كه براساس فطرت گرايى است .

[1] . به گفتهء افلاطون آنجا كه خير ، حقيقت ، زيبايى به هم بپيوندند ( ر . ك : ( تاريخ فلسفه ) ويل دورانت ، ذيل احوال افلاطون و كتاب ( جدال با مدعى ) ) .

411