ادبيات ، مقاله دكتر شريعتى تنزل مقام انسان در عصر جديد عطف به ورقه « اصالت انسان يا اومانيسم - سقوط انسان در غرب » ( ورقه هاى انسان ) ، در مقاله « در جستجوى چشمهء طوفان » در مجله كاوهء جديد مورخه بهمن 53 مىنويسد :
« در تاريخ جهان چهار تن هستند كه با عرضه تئوريهاى انقلابى خويش نظام فكرى بشر را درهم ريخته‌اند . اين چهار تن عبارتند از كپرنيك ، داروين ، فرويد و ماركس . كپرنيك اعلام كرد كه زمين مركز كائنات نيست بلكه سياره حقيرى است كه دور يكى از حقيرترين ثوابت جهان مىچرخد . داروين گفت انسان تافته جدا بافته نيست و از تكامل موجودات ديگر به وجود آمده است و اگر خط تكامل او را در جهت عكس طى كنيم لاجرم به حقيرترين جانوران كره خاكى خواهيم رسيد . فرويد گفت اراده آدمى در اعمال او اثرى ناچيز دارد و آزاده ترين خلق روزگار نيز اسيرى حقير در كف ناخودآگاه مقتدر خويش است . و بالاخره ماركس اعلام داشت كه دوران كامروايى بردگان ( كذا ) ثروت به سر آمده است زيرا خود به دست خويش گور خويش را مىكنند . » .
ولى اگر بخواهيم از زاويه مقام انسان نزد انسان و اعتماد انسان به شخصيت نوعى خودش مطلب را مورد توجه قرار دهيم ، بايد بگوييم [ اين چهار نظريه هيچ كدام براى انسان اصالت و ارزشى قائل نيستند . ] نظريه كپرنيك از آن جهت كه تصور مىشد غايت خلقت و گل سرسبد بودن انسان بستگى دارد به گردش افلاك به دور كره زمين پس از سقوط زمين از مقام مركزيت ، انسان هم سقوط كرد . نظريه داروين نيز از آن جهت كه معلوم شد انسان خدا نژاد نيست ، حيوان نژاد است . و

335