راه شناخت مولوى به نظر نگارنده مولوى را از سه راه مىتوان شناخت ، اوّل از راه گفته‌ها و اشعار او كه بحث آن گذشت ، دوّم تتبع در احوال آنان كه مثنوى آنها را ستوده و مدح كرده است ، سوم ، شناخت افرادى كه مولوى را ستايش كرده‌اند مانند حاج زين العابدين شيروانى « مستعليشاه » شيعى مذهب . بحث در اين باره نيز در باب « مثنوى از نظر موافق و مخالف گذشت .
اما راه اوّل را كه قبلاً به آن پرداختيم يادآورى مختصرى مىنمايم ، به طور خلاصه آنچه نقل شد عبارت بود از دروغ بستن به خدا و پيامبر ، بزرگ كردن افراد معلوم الحال ، و هرزه سرايى و فحاشى كه نمونه آن قضيّه شهر سبزوار و كنيز و خاتون و نماز آن شخص كه آلوده بود و در نماز ايستاده بود و . . .
و همين طور غافل خواندن نوحه گرها ولى من شيعه و دوستدار امام حسين و طرفدار تعزيه خوانى و نوحه گرى مىگويم كه من به اقامه عزاى سيّدالشهداء ( عليه السلام ) و يادآورى مصائب موسى بن جعفر و امام هادى و جواد و ساير ائمه مفتخر هستم ، و از كسى كه افراد نوحه گر و زنده كننده ياد اهل بيت را غافل مىخواند بيزارم .

492