مورد توجه آنها است . به عقيده « فوكر » در اصل از عادات هندى است . ( 1 ) يكى ديگر از نشانه‌هاى مشترك اين دو مكتب ضرورتِ برگزيدنِ پير و مرشد و احترام و تقديس فوق العاده و اطاعتِ بىچونوچرا از وى است .
در آئين تصوّف ( به بهانه قضيّه حضرت خضر و حضرت موسى ) مرشد ، چنان عظيم و قدسى است كه مريد و سالك بايد خود را چون مرده‌اى تسليم او نمايد . صوفيّه در كتابهاى خود تصريح كرده‌اند كه اگر مرشد دستور داد عملى را كه به نظر مريد « گناه و معصيت » است انجام بدهد ، حق هيچ گونه اعتراض و ايرادى ندارد و بايد آن را با كمال رضا و رغبت انجام دهد . همين طور مىگويند : سالك بايد در آغاز مراقبه ، صورتِ شيخ و پيرِ خود را در نظر بياورد و در او فانى و مستغرق گردد . . . ( 2 ) مجذوب على شاه در كتاب مراحل السالكين تصريح مىكند كه : مريد چون مرده در تحت تصرّف غسّال ، و به باطن پيوسته ، در هر كار التجاء به ولايت شيخ كند . . . و اگر ( شيخ ) خلاف شرع كند ، كه گرچه مرا خلاف مىنمايد ، اما شيخ خلاف نكند . . . ( 3 ) از سويى نكته‌اى كه اوپانيشادها ( يكى از متون مقدس هندى ) به آن اشاره دارد ، نقش استاد و اهميت آن در هدايت آدمى به سوى حقيقت است . در « كاتا » نقش استاد اهميّتى مطلق دارد . ( 4 ) يوگا آيين عملى و سرّى و طريق سير و سلوك است . . . و اين ميسّر نمىشود مگر به اضافه و تعليم مرشدى كه خود به پايه مقام « زنده آزادى » رسيده باشد . پس يوگا آيين سرّى است كه از مرشد به مريدى طى سلسله‌هاى معنوى از سينه به سينه منتقل شده است . ( 5 )

1 - تاريخ تصوّف در اسلام ، ص 166 پاورقى به نقل عارف و صوفى چه مىگويند ، ص 16 . 2 - مراحل السالكين ، ص 91 و 100 . عرفان عارفان مسلمان ، ص 232 . معارف سلطان ولد ص 65 . 3 - مراحل السالكين ص 103 . 4 - اديان جهان باستان ، ص 245 . 5 - اديان و مكتب‌هاى فلسفى هند ص 630 .

127