به سوى حقى كه واجب و منزه از نقايص امكانيه است دعوت كند و الهيّت را از هر چه كه اسم غيريت بر آن واقع مىشود نفى كند ، اگر چه مىداند كه آن نيز مجلاى الهى است ، و بر قوم نوح عبادت اصنام غالب بود و نوح عليه السلام منزه حق است از اصنام ، از اين روى حكمت سبوحيه را با كلمهء نوحيه قرين كرد از جهت مناسبتى كه بين كلمهء نوحيه و حكمت سبوحيه است و سبوح يعنى مسبّح و منزّه چون قدّوس كه به معناى مقدّس است [1] .
كانّ قيصرى مىخواهد سلسلهء ظهور انبيا را با سلسلهء مراتب عينى وجود تطبيق دهد ، مبدئيت و الهيت براى آدم ، عطاياى اسمائى كه بعد از مرتبهء مبدئيت است به شيث كه بعد از آدم است و چون اسماء عليه را تسبيح و تقديس است كه * ( نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ) * و در حديث است « طعامهم التسبيح و شرابهم التقديس » ، بنا بر اين تسبيح و تقديس را به نوح و إدريس . نوح را كه بعد از هبة الله است سبوحى دانسته و إدريس را كه بعد از نوح است قدوسى زيرا سبوح مقدم بر قدوس است ، براى اينكه سبوح تنزيه ذات است و قدوس تنزيه صفات و ذات بر صفات مقدم است از اين رو حديث شريف فرمود تسبيح طعامشان است و تقديس شرابشان و حكماى الهيين فرمودند « التسبيح و التقديس غذاء الروحانيين و غذاء كل موجود هو مما خلق منه ذلك الموجود » .
نكته : يكى از اسماء و صفات الهى اين است كه * ( هُوَ يُطْعِمُ وَلا يُطْعَمُ ) * ( انعام : 14 ) سعى كن مظهر اين مقام باشى تا تشبه به حق جل و علا پيدا كنى كه لذت احتماء ( پرهيز ) و اين حال به مراتب از لذت اكل و شرب حيوانى برتر و بالاتر است .
< شعر > اگر لذت ترك لذت بدانى دگر لذت نفس لذت ندانى < / شعر > از شكم پروران سرمشق مگير بلكه * ( ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا وَيَتَمَتَّعُوا وَيُلْهِهِمُ الأَمَلُ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ) * ( حجر : 4 ) و چون كمتر خورى كمتر خوابى و متخلق به اين خلق الهى گردى كه * ( لا تَأْخُذُه سِنَةٌ وَلا نَوْمٌ ) * ( بقره : 255 ) و به ملائكه تشبّه پيدا كنى كه « طعامهم التسبيح و شرابهم التقديس » . چنانكه از اهل بيت عصمت مأثور است و ملائكه گفتند * ( نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ) * ( بقره : 31 ) .
جناب قاضى سعيد قمى در رسالهء شريفهء اسرار الصلاة آورد :

[1] شرح فصوص قيصرى ، ص 128 .

109