8 . فصّ حكمة روحيّة في كلمة يعقوبيّة قيصرى فرمايد :
ظاهرا روح به فتح راء است به معنى راحت كه نظر به قول حق تعالى دارد كه از زبان يعقوب عليه السلام فرمود : * ( يا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا من يُوسُفَ وَأَخِيه وَلا تَيْأَسُوا من رَوْحِ الله إِنَّه لا يَيْأَسُ من رَوْحِ الله إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ ) * ( يوسف : 87 ) چنانكه در حكم هر پيغمبرى آن چه را كه در حق او در تنزيل [1] آمده است ذكر نمود ، زيرا شيخ در اين حكمت احوال دين را بيان مىكند كه انقياد و جزا و عادت است و به هر يك از اين احوال راحت حقيقيه حاصل مىشود و روح دائم سرمدى بر آن مترتب مىگردد . اما حصول راحت به سبب انقياد آشكار است . براى اينكه هر كس كه منقاد اوامر حق و از نواهىاش منتهى شد و رويش را به سوى خداى تعالى تسليم كرد ( يعنى ذاتش را به حق تعالى تفويض كرد ) به درجه راحت عليا مىرسد و راحت قصوى مىيابد ، و اما حصول راحت به جزا براى اينكه چون انسان شناخت كه جزا بر اعمال مترتب است و اعمال از مقتضيات ذات و استعدادش مىباشد ، اگر چه وجود اعمال و خلق اعمال و خلق اعمال از جانب الله تعالى است ، براى آن شخص راحت عظيمه نيز حاصل مىشود زيرا مىداند آن چه را خداى تعالى به او داد ، از آن چه له يا عليه اوست ، از نفس و ذات خود اوست . پس حمد نمىكند مگر خويشتن را چنانكه در اين فص مىفرمايد كه او منعم ذات

[1] تنزيل يكى از اسامى قرآن است .

215