وحبيب معشوق مانع نمىشود ، برق لامع از جانب معشوق ومراد ، او را جذب نموده واو را جهت ادامه سير وقرب به مراد ترغيب مىنمايد واز ناحيه تواتر بوارق ، از توقف وتردّد در سير باز مىدارد وهمين جذبات متواليه او را در ادامه سير وسرعت سلوك ، مدد مىدهد وبه تدريج غير حق وغير مراد به كلى از نظرش محو مىشود ، به نحوى كه برق كشف ولمعان شهود حاصل از تجليات وارده از مراد ، صفاى حال وشوقى در او ايجاد مىنمايد كه لا يعارضه العلم ولا يفارقه الهمّة ولا يسلو عن الشوق ولا يسلب عنه الحال [1] ، في وقت من الأوقات .
در مرتبهء سوم از تمكَّن ، عارف از حجب طلب عبور نمايد وبه مقام جمع واصل شود ومستقرّ در حضرت جمع گردد واز طلب كه ملازم عدم حضور وغيبت است ، رهائى يابد وبه مقام بقاى بعد از فنا وصحو بعد از محو وتمكين بعد از تلوين مشرف شود - واستقر فوق جميع المراتب ، لابسا نور الوجود بالبقاء الفناء - چون در مقام شهود ، جمع به فناى محض وفقر مطلق مىرسد وبعد از اين فناى صرف ، از ناحيهء عنايت ازليه به مقام بقاى بعد از فناء مىرسد - وثمّ ردّ إلى البقاء بالوجود الحقاني ، فاستقام لابسا نور الوجود الحق في موطن الغيب المطلق ، فلا يعرفه إلَّا الله ، كما ذكره الشيخ المحقق الكاشاني في شرحه .
تمكَّن آخر ، مقام ولايت ونهايت مراتب تدانى وبدايت مقام تدلَّى واول سفر ثانى از اسفار سلاك عملى است كه عارف در اين مقام ، به واسطه خلع وجود امكان ودر بر نمودن وجود حقانى واتصاف به شرح صدر حاصل از سفر از حق الى الحق بالحق ، از مراتب كمال به مقام إحسان كه اول مراتب كمال است واز اصول به اول مقامات وصول واز لطايف سبع به لطايف سر وروح واصل وبه نهايت مقام قاب قوسين وبدايت مقام أو أدنى مىرسد .
صاحب اين مقام از مراتب « فتوح » ، به فتح مبين واز بطون هفتگانه بطن چهارم وپنجم وششم نايل مىگردد . آن چه در اين مقام ذكر شد ، به اعتبارى از درجات ولايت عامه

[1] . شيخ در صد ميدان أفادت فرموده : « از ميدان أدب ميدان تمكن زايد . تمكن آن است كه كار ، مرد را ( ملكه ) گردد كه از كوشش باز رهد ، وتمكن از سه چيز بايد جستن : از خوى در سه جاى واز تن در سه جاى ، واز دل در سه جاى . اما تمكن در خوى : در بيم ودر خشم ودر حاجت . وامّا در تن از سه جاى : در بيمارى ودر غريبى ودر درويشى . واز دل در سه جاى : در ظن ودر تميز ودر همت .

53