رعيّتك ! فإنّ احتجاب الولاة عن الرعية شعبة من الضّيق ، و قلَّة علم بالأمور . و الاحتجاب منهم يقطع عنهم علم ما احتجبوا دونه فيصغر عندهم الكبير ، و يعظم الصّغير ، و يقبح الحسن ، و يحسن القبيح ، و يشاب الحقّ بالباطل . و انّما الوالي بشر لا يعرف ما توارى عنه الناس به من الامور ، و ليست على الحقّ سمات تعرف بها ضروب الصّدق من الكذب [1] .
( 1 ) امام على « ع » - از عهد نامهء اشترى : . . مبادا كه پوشيده ماندن تو از رعيتت به - درازا بكشد ، زيرا كه در پرده ماندن واليان از رعيت مايهء در تنگنا افتادن مردم است و كم اطلاعى والى از امور . و پنهان ماندن از ايشان ، سببى را كه به خاطر آن از ديدن والى خود محروم مانده‌اند بر مردم پوشيده مىدارد ، و در نتيجه ، امر بزرگ در نظر ايشان كوچك مىنمايد ، و كوچك بزرگ مىشود ، و زشت نيكو و نيكو زشت مىنمايد ، و حق به باطل آميخته مىشود .
والى بشر است و چون از مردمان پنهان بماند ، از آگاهى نسبت به امورشان غافل مىشود ؛ و حق [2] را نشانه هايى نيست كه به وسيلهء آن بتوان راست و دروغ را در مورد آن از يك ديگر باز شناخت . 2 - الامام علي « ع » - من العهد الأشتري : و اجعل لذوي الحاجات منك قسما تفرّغ لهم فيه شخصك ! و تجلس لهم مجلسا عاما فتتواضع فيه لله الذي خلقك ، و تقعد عنهم جندك و أعوانك من أحراسك و شرطك حتى يكلَّمك متكلَّمهم غير متتعتع ، فإنّي سمعت رسول الله « ص » يقول في غير موطن :
« لن تقدّس امّة لا يؤخذ للضعيف فيها حقّه من القويّ غير متتعتع » . ثمّ احتمل الخرق منهم و العيّ ، و نحّ عنهم الضّيق و الأنف ، يبسط الله عليك بذلك أكناف رحمته ، و يوجب لك ثواب طاعته . و أعط ما أعطيت هنيئا ،

[1] « نهج البلاغه » / 1024 ؛ « عبده » 3 / 115 - 114 .
[2] يعنى : حقوقى كه مردم و طرفهاى دعوى و مرافعه نسبت به يك ديگر ادعا مىكنند ، خود به خود ، داراى نشانه اى نيست كه راست و دروغ آن را روشن كند ، مگر اينكه والى در ميان مردم باشد و تحقيق كند و از چگونگى امر آگاه گردد .

710