بنگريد ! مشايخ بزرگوار ما نيز - به پيروى از قرآن و حديث - اوصاف عالمان بد را ( كه طالب دنيا و متاع و زينت دنيايند ، و در صدد بدست آوردن رياست و شهرت و موقعيّتند در ميان مردم ، و دين را وسيلهء دنيا خوارى قرار داده‌اند ، و از رياضت دادن نفس و تهذيب اخلاق و نورانيّت قلب و خصلتهاى و الا بدورند ) ذكر كرده‌اند ، و آيات و احاديث مربوط به اين موضوع را با تأكيد گرد آورده‌اند ، براى اينكه موجوديّت فردى و اجتماعى اسلام را پاسدارى كنند ، تا مبادا به اسلام - به دليل پيروى كردن مردم از عالمان دنيا دار متظاهر به ديندارى - صدمه اى وارد شود ، و پايه هاى هدايت جاويدان دين و ارزشهاى نمونهء آن ويران گردد ، و شكوه جامعه هاى اسلامى در موضعگيريهاى قاطعانهء اعتقادى و اخلاقى و انسانى و عملى درهم ريزد .
آرى ، در دين نبايد مداهنه و سازشى در كار باشد - البته حقّ تلخ است ، ليكن واجب است آشكارا گفته شود - و هيچ چيز براى اسلام و مسلمانان زيانبارتر از اين نيست كه عالمان بد و دنيا دوست پيش بيفتند و بر مردم تسلَّط يابند ؛ همچنين عالمان عقب افتاده و مرتجع و پيرفت ناشناس و غير انقلابى ، بلكه زيان اين دسته از دستهء پيش بيشتر است . .
بنا بر آنچه گفتيم ، وجود اين باب در كتاب « الحياة » ( يعنى باب ذكر عالمان بد و فاسد و پاره اى از خصوصيّات ايشان ) ، كار تازه و بيسابقه اى نيست ، بلكه كارى است كه مشايخ - رحمة الله عليهم - نيز ، به همان دليلهاى مذكور ، انجام داده‌اند ؛ بنگريد به :
- آنچه ثقة الاسلام كلينى در كتاب « كافى » آورده است ( ج 1 ) ، و - آنچه شهيد ثانى در « منية المريد » آورده است ، و - آنچه علَّامهء مجلسى در « بحار » آورده است ( ج 2 ، « باب اوصاف عالمان و اصناف آنان » ، و « باب عالمانى كه جايز است

542