پس آيا نتيجه جز اين بدست مىآيد كه ما هيچگاه راه بخارج نداريم يعنى علم بخارج نداريم و اين سخن بعينه سخن ايده آليست است .
< فهرس الموضوعات > دانشمندان ديالكتيك بما پاسخ ميدهند < / فهرس الموضوعات > دانشمندان ديالكتيك بما پاسخ ميدهند شما با روش متافيزيك فكر كرده و سخن مىگوئيد و در نتيجه مفاهيم را مطلق گرفته و بخطا مىافتيد پس اينكه ميخواهيد نفى علم بخارج مطلق را به گردن ما بگذاريد نظر به اينكه اساسا خارج مطلق در ظرف علم موجود نيست ضرر به جائى نمىرساند و ما پيوسته بخارج علم نسبى داريم .
< فهرس الموضوعات > ما در پاسخ مىگوييم < / فهرس الموضوعات > ما در پاسخ مىگوييم اولا در اين پاسخ بوجود فكر تصورى و تصديقى مطلق اعتراف نموديد زيرا وجود چنين فكرى را در مغز ما قبول كرده و پس از آن صحتش را نفى نموديد صحت مطلق را نفى مطلق نموديد و گرنه صحت مطلق با نفى نسبى تقابل و تنافى ندارد .
ثانيا اگر دانشمند ديالكتيك راستى خارج را تعقل نسبى مىكند بايد هم خارج مطلق و هم تعقل مطلق را بپذيرد زيرا تعقل نسبى تعقلى است كه نسبى است و وصف و موصوف غير همديگر مىباشند اساسا چگونه امر نسبى را بى امر مطلق مىتوان تصور كرد .
ثالثا ايده آليسم كه علم بواقعيت خارج را نفى مىكرد مرادش همان علم مطلق بواقعيت خارج بود هر چه را كه خارج تصور كنيم فكرى است كه غير از خارج است بنا بر اين به چه دليل دانشمندان ديالكتيك با گروهى كه هم عقيده خودشان مىباشند بجنگ برخاسته و سخنانشان را ابطال مىنمايند .
< فهرس الموضوعات > دانشمندان ديالكتيك دوباره پاسخ ميدهند < / فهرس الموضوعات > دانشمندان ديالكتيك دوباره پاسخ ميدهند واقعيت خارج چون در تحول دائمى است ثابت نيست و تغيير

83