در حالى كه روش ما به علم امروزه كه با حس و تجربه پيش رفته و همه روزه هزاران ارمغان كه گواه راستى است از كارخانه هاى خود بيرون مىدهد مستند مىباشد و اساسا به غير حس و تجربه اعتماد نكرده و از ما وراء ماده در كاوشهاى خود نشانى نمىبيند .
مىگويند فلسفه ما وراء الطبيعه بيك بنبستهائى مىرسد كه بحث را متوقف ساخته و سير علمى را مىميراند ولى فلسفه ما چون متكى به علم مىباشد با پيشرفت علم پيش ميرود .
پاسخ اين سخنان از بيان گذشته روشن است و در مقالات و فصول آينده به يارى خداى يگانه روشنتر خواهد شد اين دانشمندان بايد بدانند كه بحث فلسفى اصولا از بحث علمى جدا است و ماترياليسم ديالكتيك آنان مانند متافيزيك ما در كنار علوم حقيقى ( 1 ) چنان كه گفته شد نشسته و از محصول آنها كه بالاخره ببحث فلسفى متكى مىباشد استفاده مىنمايد و سخن در اين است كه كداميك از اين دو فلسفه مقدمات لازمه خود را راست و درست اخذ مىكند . ( 2 ) گواه سخن ما اينست كه در گفتار بالائى كه از اين دانشمندان نقل نموديم حتى يك مسئله علمى طبيعى يا رياضى پيدا نمىشود و در كتابهاى طبيعى و رياضى مثلا از اين سخنان اثرى نيست .
اگر چنانچه فلسفه ما وراء الطبيعه مانند ساير علوم پيوسته در

44