جامعه ذى فكر انسانى دو تمايل مختلفه را مشاهده نمايد كه هر يك دسته اى را به طرف خود كشانده و بر سر آن مسلط گرديده‌اند از يكطرف علماء علم شيمى در لابراتوارهاى خود به تحقيق فعل و انفعالات مواد شيميائى و قسمتهاى مادى علوم جديده پرداخته و تركيبات جوهريه اجسام را استخراج نموده و صراحتا اظهار مىدارند كه در اين تركيبات مستخرجه از عمليات شيميائى ابدا حضور و وجود خدا را نمىتوان مشاهده و ادراك كرد و از طرف ديگر حكماء الهى در ميان يك توده كتب قديمه و نسخه هاى خطى كه از گرد و غبار پوشيده شده‌اند نشسته و در حالتى كه لاينقطع با كمال شوق و رغبت به كنجكاوى و تفتيش محتويات آن كتب و بحث و تحقيق و ترجمه و استنساخ و نقل و استعلام يك سلسله آيات مذهبى و احاديث مختلفه بوده و به عقيده خود با رفائيل فرشته همصدا گرديده‌اند اظهار مىكنند كه از مردمك چشم چپ تا مردمك چشم راست پدر جاودانى شش هزار فرسنگ است .
از كتاب مجموعه لاهوتيه قديس توماس اكوينى كه او را بزرگترين حكيم قرون وسطى و مظهر كمال حكمت اسكولاستيك خوانده‌اند و كتب او نزديك چهارصد سال فلسفه رسمى حوزه هاى علمى و ديانتى اروپا بوده نقل شده كه قسمتى را به اين بحث اختصاص داده است آيا چند فرشته ممكن است در نوك سوزن جا بگيرد .
دكتر شبلى شميل در جلد دوم مجموعه فلسفه النشوء و الارتقاء در مقاله اى كه تحت عنوان القرآن و العمران نگاشته مىگويد فلسفه در ميان مسلمين در نهضت اولى خود باقصى درجات ترقى كرد ولى در ميان مسيحيان در اولين برخورد محو و نابود گشت و جميع مباحث آن باستثناى مباحث مربوطه به لاهوت مسيحى تحريم شد .
در دوره جديد حكماء الهى بزرگ از قبيل دكارت و پيروانش

30