گذشته در اثر كوششهاى دانشمندان بر عده مسائل آنها افزوده شده است و بعدا نيز افزوده خواهد شد .
گمان نمىرود در تمام جهان يك دانشمند پيدا شود كه منكر اين مطلب باشد البته اين نوع از تكامل كه مىبايستى آن را توسعه تدريجى و يا تكامل عرضى ناميد در فلسفه و جميع شعب علوم جارى است و ربطى به تكامل حقيقت بمفهوم فلسفى آن كه ماترياليستها دست آويز قرار داده‌اند ندارد .
ب علوم تجربى يكنوع تحول و تكامل مخصوص به خود پيدا مىكند كه مىتوان آن را تكامل طولى ناميد به اين معنى كه اين علوم فقط روى فرضيه و تئورى كار مىكنند و بحسب سنخ موضوعات خود نمىتوانند مانند رياضيات و فلسفه متكى به اصول برهانى يقينى باشند و چون دليل و گواهى بر صحت اين فرضيه ها جز انطباق با تجارب و نتيجه عملى دادن نيست و انطباق با تجربه و نتيجه عملى دادن دليل بر حقيقى بودن و يقينى بودن نمىشود و جنبه احتمالى آن فرضيه ها را از بين نمىبرد و از طرفى راه ديگرى براى بدست آوردن صحت اين فرضيه ها در دست نيست ناچار همين قدر كه يك فرضيه با تجربياتى كه در دسترس بشر هست منطبق شد دانشمندان اين امر احتمالى را يك حقيقت علمى فرض و تلقى مىكنند و بعنوان يك قانون علمى مىشناسند و در كتب علمى و درسى به صورت قانون علمى ذكر مىكنند ولى هر وقت يك فرضيه ديگرى كه در اجزاء فرضيه اول اصلاحاتى به عمل آورده بود يا اساسا مباين با او بود پديد آمد و در هر صورت با تجربيات بيشتر و دقيقترى منطبق شد فرضيه اول از صحنه علم خارج شده و فرضيه دوم جاى آن را مىگيرد و به همين ترتيب . . . .
دانشمند طبيعى براى توجيه حوداث طبيعى با نيروى حدس در ذهن خود فرضيه اى ميسازد سپس صحت آن را با تجربه و نتيجه عملى گرفتن آزمايش مىكند اگر با تجربه هاى موجود منطبق شد و عملا توانست پديده هاى طبيعت را توجيه كند آن را به صورت يك قانون علمى در مىآورد و تا وقتى كه فرضيه اى جامعتر و كاملتر كه با تجربه هاى بيشتر و دقيقتر منطبق شود و بهتر بتواند پديده ها و حوادث طبيعت را توجيه كند نيامده است به قوت خود باقى است و با آمدن فرضيه كاملتر جاى خود را به او مىدهد و به همين ترتيب هر ناقصى جاى خود را به كاملتر از خود مىدهد و علوم طبيعى راه تكامل خود را به اين ترتيب مىپيمايد .
على هذا علوم تجربى علاوه بر اينكه مانند فلسفه و همه علوم داراى

142