إسم الكتاب : اصول فلسفه و روش رئاليسم ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 204)

باشياء بستگى دارد بيك سلسله عوامل خارجى و يك سلسله عوامل داخلى و با تغيير آن عوامل تغيير مىكند پس ما نبايد بگوئيم اشياء را آنگونه كه در واقع و نفس الامر هستند درك مىكنيم بلكه بايد بگوئيم آنها را آنگونه كه وضع ساختمان قواى ادراكى ما در تحت تاثير شرايط مخصوص اقتضا مىكند ادراك مىكنيم اما حقيقت چيست نمىدانيم .
اين جماعت گفتند راه صحيح براى انسان در جميع مسائل خوددارى از راى جزمى است جميع مسائل علمى و فلسفى حتى رياضيات را بعنوان احتمال و يا ترديد بايد تلقى نمود فلسفه شكاكان در مقابل فلسفه جزمى از اينجا پايه گذارى شد .
از اين روى فلاسفه كه بواقعيت جهان معلومات معتقد بودند در مقابل سوفسطائيان كه جزء فلاسفه بشمار نمىروند از دوره هاى قديم به دو دسته متمايز تقسيم شدند .
1 جزميون يا يقينيون كه تحصيل علم مطابق با واقع را ممكن مىدانند يعنى ذهن انسان را داراى خاصيتى مىدانند كه ميتواند اشياء را آن طور كه هستند درك كند و بيك سلسله قواعد منطقى قائلند كه رعايت كامل آن قواعد ذهن را از خطا حفظ مىكند .
2 شكاكان كه خاصيت مزبور را نفى مىكنند و در حقيقت بودن معلومات بشرى ترديد مىكنند .
ولى جزميون بعدها شبهات شكاكان را نيز يكنوع سفسطه تلقى كردند آنها را هم جزء سوفسطائيان بشمار آوردند و بين سوفسطائى و شكاك امتيازى قائل نشدند و يكباره فيلسوف به كسى گفتند كه اولا عالم را هيچ در هيچ نداند ثانيا پى بردن به حقايق جهان را ميسر و ممكن بداند عقيده قدما اين دو جهت از تعريفى كه قدما براى فلسفه به معناى عام مىنمودند خوب پيدا است قدما در تعريف فلسفه مىگفتند فلسفه عبارت است از آگاهى به احوال موجودات عينى و خارجى به همان نحو كه در واقع و نفس الامر هستند تا اندازه اى كه در استطاعت بشر است . [1] ناگفته نماند كه اضافه كردن اين جمله تا اندازه اى كه در استطاعت بشر است براى اين نكته بود كه انسان هر چند مىتواند با درست راه بردن

[1] هو العلم بأحوال أعيان الموجودات على ما هي عليه في نفس الأمر به قدر الطاقة البشرية .

151