معنوى براى حضرت زهرا ، سلام الله عليها ، هم هست [1] با اين كه آن حضرت نه حاكم است و نه قاضى و نه خليفه . اين مقامات سواى وظيفهء حكومت است . لذا وقتى مىگوييم حضرت زهرا ، عليها السلام ، قاضى و خليفه نيست ، لازمه اش اين نيست كه مثل من و شماست ؛ يا بر ما برترى معنوى ندارد . همچنين اگر كسى قائل شد كه * ( « النَّبِيُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ) * [2] . » سخنى در بارهء رسول اكرم ( ص ) گفته ، بالاتر از اين كه آن حضرت مقام ولايت و حكومت بر مؤمنان را دارد ؛ و ما در اين باره اكنون صحبتى نداريم ، زيرا به عهدهء علم ديگرى است .
حكومت وسيله‌اى است براى تحقق بخشيدن به هدفهاى عالى عهده دار شدن حكومت فى حد ذاته ، شأن و مقامى نيست ؛ بلكه وسيلهء انجام وظيفهء اجراى احكام و برقرارى نظام عادلانهء اسلام است . حضرت امير المؤمنين ( ع ) در بارهء نفس حكومت و فرماندهى به ابن عباس [3] فرمود : اين كفش چقدر مىارزد ؟ گفت : هيچ . فرمود : فرماندهى بر شما نزد من از اين هم كم ارزشتر است ؛ مگر اين كه به وسيلهء فرماندهى و حكومت بر شما بتوانم حق ( يعنى قانون و نظام اسلام ) را برقرار سازم ؛ و باطل ( يعنى قانون و نظامات ناروا و ظالمانه ) را از ميان بردارم . [4] پس ، نفس حاكم شدنْ و فرمانروايى وسيله‌اى بيش نيست . و براى مردان خدا اگر اين وسيله به كار خير و تحقق هدفهاى عالى نيايد ، هيچ ارزش ندارد . لذا در خطبهء نهج البلاغه مىفرمايد : « اگر حجت بر من تمام نشده و ملزم به اين كار نشده بودم آن را ( يعنى فرماندهى و حكومت ) را رها مىكردم . » بديهى است تصدى حكومتْ به دست آوردن يك وسيله است ؛ نه اين كه يك مقام معنوى باشد ؛ زيرا اگر

[1] علل الشرائع ، ج 1 ، ص 123 ، باب 143 ، حديث 1 ؛ معانى الاخبار ، ص 64 و 107 . بحار الأنوار ، ج 43 ، ص 12 به بعد .
[2] پيامبر از خود مؤمنان به آنها سزاوارتر است . » ( احزاب / 6 ) .
[3] عبد اللَّه بن عباس بن عبد المطلب ( 3 سال قبل از هجرت 68 ه ) پسر عموى رسول خدا ( ص ) و على ( ع ) تفسير را از على ( ع ) فرا گرفت و به « رئيس المفسرين » و « حِبْر الامّة » ( دانشمند امت ) معروف گرديد . از ياران و سرداران سپاه حضرت در جنگلهاى جمل و صفين و نهروان بوده است .
[4] نهج البلاغه ، « خطبه » 33 .

54