ساير ملل ( اسلامى و غير اسلامى ) اين ملل را مىتوان به دو قسمت اصلى تقسيم نمود :
قسم اول - مذاهبى هستند كه ريشهء اسلامى داشته و با اعتقاد به نظريات مختلف جنبهء مذهبى به خود گرفته است ، كه اين قسم نيز خود بر دو صنف است :
1 - مذاهبى هستند كه اصل زمينهء اسلامى را حفظ نموده‌اند ولى تفسير و تأويلات خاصى در معارف اسلامى ابراز كرده‌اند مانند : اشاعره ، معتزله ، اماميه . . اين گونه انقسام اسلام به مذاهب گوناگون منافاتى با اصل مكتب اسلام ندارد ، و اين كه در كتب « ملل و نحل » گاهى باده ها مذهب اسلامى روبرو مىگرديم ، از همين صنف است ، و اين مذاهب همه اسلامى مىباشند . گاهى بعضى از غير مطلعين اين گونه انقسام را دليل بر ضعف مكتب دانسته و مىگويند : مكتبى كه به هفتاد يا هشتاد مذهب تقسيم شود نمىتواند جوابگوى احتياج مذهبى جوامع بوده باشد . اين يك توهم بىمورد

28