و اين حديث چند احتمال دارد يكى آن كه در مروه باشد و ظاهر شود كه نه شوط كرده است پس به سبب زيادتى شوط هشتم كه از مروه به صفا كرده است سعى أو باطل باشد و از صفا كه به مروه آمد صحيح است و شش شوط ديگر بر آن مىافزايد و موافق حديث محمد بن مسلم باشد اگر چه آن چه در آنجا واقع است كه هشت شوط كرده است و شش مىافزايد به اين نحو معقولست كه هر گاه در مروه نه شوط داشته باشد در سابق بر اين كه در مروه بود هفت شوط بود و از مروه به صفا لغو واقع شد و از صفا به مروه درست واقع شد پس هشت شوط صحيح كرده است شش شوط ديگر مىافزايد و اين هفت شوط را سعى خود حساب مىكند و هفت سابق را تطوع مىكند چنان كه در طواف گذشت و اگر حديث محمد بن مسلم را به ظاهر خود گذاريم مىبايد چهارده شوط بر صفا تمام شود و سعى دويم ابتدأ به مروه كرده باشند و به صفا تمام شده باشد و اين خلاف وضع شارعست چنان كه در آخر اين خبر ذكر كرده‌اند حضرت صلوات الله عليه و اگر هشت شوط كرده باشد و در صفا باشد آن هشت به سبب زيادتى يك شوط باطل باشد ، از صفا گرفته هفت شوط ديگر مىكند و اين جمله نيز مؤيد آن حمل است هر دو حديث را و احتمال ديگر آن كه زيادتى را عمدا بفعل آورده باشد و چون هشت كرد سعيش باطل شدند و نهم صحيح باشد چنان كه علما ذكر كرده‌اند كه اگر دو تكبير احرام بگويد نمازش باطل است و اگر سه تكبير بگويد صحيح است چون به سبب دو باطل شده بود سيمين صحيح است و چهارمين باطل است و پنجمين صحيح است و وجوه ديگر هست كه بعضي از آن در روضه مذكور است و بعضي به تامّل ظاهر مىشود اما اين دو وجه خصوصا أول اظهر است و الله تعالى يعلم

62