( 1 ) و منقولست در موثق كالصحيح از عبد الملك كه گفت سؤال كردم از حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه از شخصي كه قرض داشته باشد آيا قرض مىتواند كرد كه حج كند حضرت فرمودند كه اگر أو را وجه دين بوده باشد در مالي مثل ملك و كاروانسرا كه تواند فروخت كه قرض و دين را ادا كند باكى نيست . و أكثر علما حديث سابق را و أمثال آن را حمل كرده‌اند بر اين حديث يا به آن كه شخصي كه قرض مىدهد مىداند كه وجه دين را ندارد و يا توكَّل تمامى داشته باشد كه به تجربه عالم شده باشد به آن كه حق سبحانه و تعالى ادا مىفرمايد ( و روى موسى بن بكر عنه صلوات الله عليه قال قلت له هل يستقرض الرّجل و يحجّ إذا كان خلف ظهره ما يؤدّى به عنه إذا حدث به حدث قال نعم ) ( 2 ) و كالصحيح منقولست از موسى كه گفت عرض نمودم به حضرت امام موسى كاظم صلوات الله عليه كه آيا قرض مىتواند كرد كه حج كند هر گاه وجه آن را داشته باشد كه اگر أو را فوتى يا موتى دست دهد از آنجا ادا كنند فرمودند كه بلى ( و روى عن أبي همام قال قلت للرّضا صلوات الله عليه الرّجل يكون عليه الدّين و يحضره الشّيء أيقضي دينه أو يحجّ قال يقضى ببعض و يحجّ ببعض قلت فانّه لا يكون الَّا به قدر نفقة الحجّ قال يقضى سنة و يحجّ سنة قلت اعطى المال من ناحية السّلطان قال لا باس عليكم ) ( 3 ) و به أسانيد صحيحه منقولست از إسماعيل كه گفت عرض نمودم

120