دوم است چون كه ايشان تا در منى مىبودند همه مفاخر آباى خود را ياد مىكردند و تكبير در عوض آن بود پس چون اجتماع بر طرف مىشود تكبير ساقط مىشود از أهل أمصار و در نماز عيد گذشت < صفحة فارغة > [ تعداد حج براي هر نفر ] < / صفحة فارغة > ( و انّما صار في النّاس من يحجّ حجة و منهم [ و فيهم خ ] من يحجّ أكثر و منهم [ فيهم خ ] من لا يحجّ لأنّ إبراهيم عليه السّلام لمّا نادى هلمّ إلى الحج اسمع من في أصلاب الرّجال و أرحام النّساء إلى يوم القيمة فلبّى النّاس في أصلاب الرّجال و أرحام النّساء لبّيك لبّيك داعى الله فمن لبّى عشرا حجّ عشرا و من لبّى خمسا حجّ خمسا و من لبّى أكثر فبعدد ذلك و من لبّى واحدا حجّ واحدا و من لم يلبّ لم يحجّ ) ( 1 ) و در موثق كالصحيح از عبد الله بن سنان منقولست كه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه فرمودند كه چرا در ميان مردمان بعضي يك حج مىكنند و بعضي بيشتر مىكنند و بعضي حج نمىكنند از جهة آن كه چون حضرت إبراهيم ندا كرد كه بياييد بحج حق سبحانه و تعالى آواز آن حضرت را رسانيد بهر كه در پشتهاى پدران و رحمهاى مادران بود تا روز قيامت يعنى به ارواحى كه پيش از خلق أجساد بدو هزار سال مخلوق شده بودند پس گويا كه در پشت پدران و شكم مادرانند .
و محتمل است كه ظاهرش مراد باشد چنانكه هر يك از بشر كه تا روز قيامت مخلوق خواهند شد جزوى از ايشان از اجزاء آدم بود چنانكه گذشت در تفسير آية « * ( وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ ) * الخ » پس محتمل است كه اين صدا به گوش آن اجزاء رسيده باشد و حق سبحانه و تعالى آنها را شعور فهم خطاب داده باشد يا اشاره باشد به معلوميت ايشان و استعدادات و أحوال ايشان مر خالق را و على اى حال هر كه تا روز قيامت موجود خواهد شد

50