نام کتاب : لوامع صاحبقرانى ( شرح الفقيه ) ( فارسي ) نویسنده : محمد تقي المجلسي ( الأول ) جلد : 7 صفحه : 182
امام جعفر صادق صلوات الله عليه كه حضرت إبراهيم عليه السّلام خط كشيد مسجد مكة را از ميان حزوره تا ابتداى محلى كه سعى مىكنند يعنى صفا يا تا ابتداء مناره كه محل دويدنست و اين اظهر است ، و از هر دو روايت ظاهر مىشود كه حضرت طول مسجد را فرموده باشند و جمع ميان اين دو روايت باين نحو ممكن است كه طول محل نماز از صفا باشد تا مروه و طول محل طواف از حزوره باشد تا مناره . و آن چه در زمان حضرت سيد المرسلين صلى الله عليه و آله مسجد بوده است و نشانهاى ميلها نصب كردهاند قريب است به حدّ دويم ، و در رساله ديدم كه أحوال مسجد را ذكر كردهاند در آن مذكور است كه ده مرتبه مسجد الحرام را بزرگ كردند تا باين مرتبه رسيده است كه الحال هست و طولش از صفا گذشته و به مروه نرسيده است و دور نيست كه الحال طولش قريب به سعى باشد ، و ظاهرا آن چه در زمان إبراهيم مسجد بوده است الحال حكم نداشته باشد بلكه آن چه زياد كردهاند البتة حكم مسجد الحرام نداشته باشد بلكه حكم مسجد چنانكه گذشت ، و آن چه صدوق زياد كرده است ظاهرا اشتباه كرده باشد معنى حديث را بنا بر اشتباه آن زيادتى را گفته باشد بانكه چنين فهميده است كه مسعى داخل مسجد بوده است و أول مسجد از صفا بوده است و از آنجا طواف مىكردهاند ، و اين حديث أصلا دلالت ندارد و ممكن است كه حديث ديگر باشد و ليكن بعيد است چون أكثر اين أحاديث را به ترتيب از كافى بر داشته است ( و اوّل من كسى البيت إبراهيم عليه السّلام و روى انّ إبراهيم لمّا قضى مناسكه امره الله عزّ و جلّ بالانصراف فانصرف و ماتت امّ إسماعيل فدفنها في الحجر و حجّر عليه لئلَّا يوطأ قبرها و بقي إسماعيل ) *
182
نام کتاب : لوامع صاحبقرانى ( شرح الفقيه ) ( فارسي ) نویسنده : محمد تقي المجلسي ( الأول ) جلد : 7 صفحه : 182