حجر .
چنانكه در روايات صحيح و كالصحيح وارد شده است و أكثر نسخ يبيت است به جاى تيب و از اغلاط نساخ است البتة و حضرت آدم پيش از آن كه نظر شهوت كند به حوا يا كناية از جماع است صد سال طواف خانه مىكرد در وقتي كه آدم در صفا بود و حوّا در مروه و در روزها حضرت آدم نزد حوا مىرفت از جهة انس أو و شبها به جاى خود مىآمد و چنين فهميده بود كه چون آن ترك أولى از هر دو صادر شده بود حوا بر أو حرام است تا توبه ايشان قبول نشود و بعد از قبول توبه بأمر الهى با هم نزديكى كردند چنانكه در روايات معتبره وارد شده است و حضرت جبرئيل به حضرت آدم گفت حيّاك الله و بيّاك يعنى حق سبحانه و تعالى ترا باقي دارد يا خوش حال گرداناد يا سلام الهى بر تو باد يا ترا مالك زمين گرداند با لوازم آن و خندان كند چون بعد از كشتن قابيل هابيل را صد سال نخنديد و خندهء أو عبارت از تولد شيث بوده باشد بعوض هابيل يا اصلاح كند كارهاى ترا و در أكثر نسخ لبّاك است يعنى لبيك گفت خداوند عالميان ترا و تلبيه الهى كناية است از استجابت دعاى أو و بعضي گفته‌اند كه بيّاك مهموز است يعنى خدا ترا در بهشت جاى دهد يا ترا به قرب خود فايز گرداند يا دنيا را خانه تو كرد و از تست ( و قال الصّادق صلوات الله عليه لمّا أفاض آدم من منى تلقّته الملائكة بالأبطح فقالوا يا آدم برّ حجّك اما انّا قد حججنا هذا البيت قبل أن تحجّه بألفي عام ) ( 1 ) و كلينى در حسن كالصحيح از معاوية بن عمار روايت كرده است و ظاهر آن است كه صدوق از كتاب معاوية بر داشته باشد پس بهشت سند

173