نمىدانست كه حجر است تا آن كه با آدم به سخن در آمده و به خاطرش آورد عهد و پيمان را حضرت گريست و با خود مىداشت تا وقتي كه كعبه را ساخت حجرا در آنجا گذاشت كه هر سال أو و فرزندانش به نزد أو روند و عهد و پيمان را تازه كنند و محتمل است كه مراد از آدم جنس انسان باشد چون حجر مذكَّر عهد همه است .
< صفحة فارغة > [ مقدار حرم ] < / صفحة فارغة > ( و صار الحرم مقدار ما هو لم يكن اقلّ و لا أكثر لأنّ الله تبارك و تعالى اهبط على آدم عليه السّلام ياقوتة حمراء فوضعها في موضع البيت فكان يطوف بها آدم عليه السّلام و كان ضوؤها يبلغ موضع الاعلام فعلَّمت الاعلام على ضوئها فجعله الله تبارك و تعالى حرما ) ( 1 ) و به أسانيد صحيحه منقول است از حضرت امام أبى الحسن علي بن موسى الرضا صلوات الله عليهما كه از آن حضرت سؤال كردند كه چرا حرم همين مقدار است و كمتر و بيشتر نيست حضرت فرمودند كه از جهة آن كه حق سبحانه و تعالى ياقوتى سرخ از جهة حضرت آدم از بهشت فرستاد و حضرت آدم عليه السلام آن ياقوت را در موضع خانه كعبه جا دادند و آن حضرت هميشه طواف مىكردند آن ياقوت را و روشنايى ياقوت به جايى مىرسيد كه ميلها را در آنجا نصب كرده‌اند پس بهر جائى كه روشنايى ياقوت مىرسيد ميلها نصب كردند و حق سبحانه و تعالى مجموع را حرم كرد كه چهار فرسخ در چهار فرسخ است .
< صفحة فارغة > [ استلام حجر ] < / صفحة فارغة > ( و انّما يستلم الحجر لأنّ مواثيق الخلائق فيه و كان اشدّ بياضا من اللَّبن فاسودّ من خطايا بنى ادم و لولا ما مسّه من أرجاس الجاهليّة ما مسّه ذو عاهة الَّا برأ ) ( 2 ) و چرا دست بحجر الأسود مىرسانند زيرا كه عهدها و پيمانها كه از

16