به خدمت حضرت امام على نقى يا حضرت امام حسن عسكرى صلوات الله عليهما و در عريضه سؤال كرده بودم كه از فطره چه مقدار لازم است حضرت بخط مبارك خود نوشتند كه شش رطل از خرما بده به رطل مدينه كه نه رطل عراق بوده باشد .
( و قال ابو عبد الله صلوات الله عليه من لم يجد الحنطة و الشّعير اجزأ عنه القمح و العلس [ العدس خ ] و الذّرة ) ( 1 ) و منقول است در صحيح از محمد بن مسلم كه از حضرت امام جعفر صلوات الله عليه شنيدم كه كسى كه گندم و جو نداشته باشد از او قمح كه گندم زبونى است شبيه به جو و علس نيز گندمى است كه دو دانه در يك غلافست و اين خوردنى اهل يمن است و ظاهرش آن است كه غير گندم و جو است و مجربست و در تهذيب عدس است و ذره به تخفيف را نيز مجزيست عوض از گندم و جو و تتمه اين حديث اين است كه از همه اينها نصف صاع مجزيست يا يك صاع از خرما و مويز و صدوق تتمه را ذكر نكرده است چون محمول است بر تقيه و احاديث صحيحه وارد شده است كه از همه يك صاع مىدهد و احاديث بسيار وارد شده است كه نصف صاع را عثمان كرد و معاويه رواج داد چون گندم كم بود پس احاديث نصف صاع محمول است بر تقيه يا آن كه بحسب قيمت دهد چون اخبار بسيار وارد شده است كه قيمت مىتواند داد پس جايز باشد كه نيم من گندم را به قيمت يك من خرما بدهد و در واقع نيز چنين بوده است و الحال نيز چنين است كه در بلاد عرب گندم قيمتش از دو برابر تا ده برابر بلندتر از خرما هست اگر چه گندم ارزان باشد چون بسيار است كه يك جلت خرما به يك محمدى و يك لارى است و احوط آن است كه از جنس بدهد و يك صاع

660