و ليكن حق سبحانه و تعالى به تفضّل خود چنان مقرر فرموده است كه تا واقع ساختن نماز صبح فرشتگانى كه نويسندگان اعمال شبند آن وقت را از شب حساب كنند و نماز صبحى كه در اول صبح به جا آورند در آخر نامه عمل شب بنويسند و ملائكه روز در اول صحيفه عمل روز بنويسند چنانچه حق سبحانه و تعالى آن را مشهود ناميده است هم چنين فرشتگان نويسندگان سال گذشته توقف نمايند از اول ماه رمضان تا انقضاء شب قدر همه اين اعمال را آخر در نامه عمل بنده كه ايشان مىنويسند بنويسند و ملائكه اين سال كه در اول نامه عمل بنده مىنويسند يا آن كه چون اول شوال اول سال است باين معنى كه اول اوقات خوردن سال است چنانچه گذشت و هم چنين اول اوقات تقدير سال آينده است و آخر تقدير سال گذشته است و منافات ندارد هر دو معنى مقصود باشد بلكه معانى بسيار از يك لفظ ممكن است كه همه مراد باشد و در واقع هست و مراد است با آن كه اول اضافى باشد نه حقيقى چنانچه از صبح تا چاشت را اول روز مىگويند و بعضى از اين حديث فهميده‌اند كه شب اول ماه شب قدر باشد يا جزو شب قدر باشد چنانچه از اخبار سابقه مفهوم شد كه هر يك از اين سه شب جزو شب قدرند پس ممكن است كه اين شب نيز دخيل باشد و ابتداى تقديرات در آن شود چنانچه نزول قرآن در اين شب شده است به بيت المعمور و در شب قدر به آسمان اول آمده است و در عرض بيست سال يا بيست و سه سال بر آن حضرت آيه آيه و سوره سوره نازل شده است چنانچه گذشت لهذا سنت است غسل و نمازها و اعمال خير در آن شب و در آن روز قطع نظر از آن كه اول سال است و در اول هر نعمتى شكر مىبايد كرد كه حق سبحانه و تعالى چنين نعمتى كه اصل نعم است كرامت فرموده است چنانچه بر

585