ستاره ظاهر شود و حضرت به شخصى فرمودند كه گمان كرده بود كه آفتاب فرو رفته است و افطار كرده بود بعد از آن ديده بود كه آفتاب فرو نرفته است فرمودند كه بر او قضا نيست و محمول است بر ظن غالب چنانكه گذشت ، و قريب باين است صحيحه اسماعيل بن همام كه گفت ديدم حضرت امام رضا صلوات الله عليه را و در خدمت آن حضرت بودم كه نماز شام را نكردند تا وقتى كه ستاره ها ظاهر شد برخاستند و پيش ايستادند و اقتدا به آن حضرت كرديم در خانه ابن ابى محمود يعنى سه ستاره ظاهر شد و احاديث ذهاب حمره قريب به تواتر است و در وقت نماز اشاره به آن شد .
( و روى الحلبيّ عن ابى عبد الله صلوات الله عليه انّه سئل عن الافطار قبل الصّلاة او بعدها قال ان كان معه قوم يخشى ان يحبسهم عن عشائهم فليفطر معهم و ان كان غير ذلك فليصلّ ثمّ ليفطر ) ( 1 ) و به اسانيد صحيحه منقول است كه از حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه پرسيدند كه افطار را پيش از نماز شام بكنند يا بعد از آن حضرت فرمودند كه اگر با او جمعى باشند كه انتظار او كشند و تا او نيايد چيزى نمىخورند پس بايد كه با ايشان افطار كند و بعد از آن نماز كند و اگر انتظار او نكشند اول نماز كند و بعد از آن افطار كند و بعد از اين خواهد آمد در حديث صحيح زراره و فضيل كه اول نماز كند و ديگر افطار كند .
و در موثق كالصحيح از زراره و فضيل منقولست كه حضرت امام محمد باقر صلوات الله عليه فرمودند كه نماز مىكنى و افطار مىكنى مگر آن كه با جمعى باشى كه انتظار كشند ترا كه در اين صورت مخالفت ايشان مكن افطار كن و بعد

457