وادى السلام كجا است حضرت فرمودند كه صحراى كوفه كه نجف اشرفست .
و جمع بين الاخبار به اين عنوان مىتوان كرد كه مراد از بهشت زمين نجف باشد يا گاهى در اين جا باشند و گاهى در بهشت يا آن كه چون حضرت در آن زمان در آنجا تشريف داشتند آنجا جمع مىشدند و الحال كه حضرت در بهشت است ايشان در خدمت آن حضرتند و الله تعالى يعلم .
و چنان كه احاديث بسيار در ارواح مؤمنان وارد شده همچنين احاديث بسيار در اشقيا وارد شده است و همه دلالت مىكند بر آن كه معاد روحانى حق است و آن عبارتست از بقاى روح بعد از خراب بدن و آيات بسيار نيز دلالت بر اين مىكند چنان كه در شهدا فرموده است حق سبحانه و تعالى كه ترجمه اش اينست كه مپندار كه آنهايى كه كشته شده‌اند در راه حق سبحانه و تعالى كه ايشان مردگانند بلكه زندگانند و ايشان را روزى مىرسد و خوشحالند از آن چه حق سبحانه و تعالى به ايشان كرامت فرموده است از فضل خود و بشارت مىدهند جمعى را كه با ايشان ملحق نشده‌اند كه خوفى نيست بر ايشان و اندوهناك نخواهند شد .
و ديگر فرموده است كه مؤمن آل ياسين مىگفت كه اى كاش قوم من مىدانستند كه حق سبحانه و تعالى مرا آمرزيده است و مرا اكرام و انعام فرموده است و غير اينها از آيات بسيار و احاديث بىشمار و اين ظواهر همه دلالت ظاهرى دارند بر تجرد نفس ناطقه .
و در حديث صحيح از ضريس كناسى منقولست كه سؤال كردم از حضرت امام محمد باقر صلوات الله عليه كه مردم مىگويند كه آب فرات از بهشت بيرون مىآيد چگونه چنين باشد و حال آن كه از جانب مغرب مىآيد و آبها از چشمها و رود خانه ها داخل او مىشود پس حضرت فرمودند كه حق

527