رخصت جواب مىدادند و در امالى رخصت كلام مىدادند هر آينه مىگفتند چنان كه شما مىشنيديد كه بهترين توشه ها تقوى است يعنى متاع اين بازار پرهيزكارى است و ما نياورده‌ايم شما سعى كنيد در تحصيل آن توشه و ظاهرا غرض حضرت از اين مكالمه آنست كه ديگران عبرت گيرند كه آن چه عمر عزيز نفيس را صرف آن مىكنند همه در اين دنيا خواهد ماند و چيزى كه با ايشان خواهد بود تقوى و اعمال صالح است و چون تقوى پرهيزكاريست از آن چه خلاف رضاى الهى است ترك طاعات خلاف تقوى است پس فعل واجبات نيز داخل تقوى است و اين تقواى عوام است و تقواى خواص اجتناب از مكروهات و فعل مستحباتست نيز و تقواى خاص الخاص آنست كه لمحه از ياد الهى غافل نشوند و لحظه‌اى متوجه غير او نشوند .
و در حديث صحيح از حضرت امير المؤمنين صلوات الله عليه منقولست كه همه خوبيها مجتمع است در سه چيز در نظر كردن و خاموش بودن و حرف زدن پس هر نظرى كه در آن عبرتى نباشد آن نظر سهو است بلكه مىبايد در هر نظرى عبرتها گيرد و فايده چشم همين است يكى آن كه همه اشيا دليل وجود و علم و قدرت و حكمت الهى است اگر به اهل آخرت نظر كند فكر كند كه ايشان مردانه در راه خدا مىكوشند و عن قريب به مراتب عاليه رسيده‌اند با خود عتاب و خطاب كند كه تو چرا مثل ايشان نمىشوى و اگر به اهل دنيا نظر كند عبرت گيرد كه اين بىچارگان عمر عزيز را در طلب باطلى صرف مىنمايند و با خود گويد كه تو نيز مثل ايشان عمر خود را به باد مىدهى و اگر در عقب جنازه روان شود فكر كند كه هيچ چيز نزد اين ميت مطلوبتر از اين نيست كه چند روزى او را به دنيا فرستند تا تدارك ما فات كند و خود را چنان تصور كند كه مرده است و او را به مطلوب او رسانيده‌اند و برگشته است كه تدارك كند چنان كه از حضرت صادق

466