را به قبله كنيد كه اگر چنين كنيد فرشتگان متوجه او مىشوند و حق سبحانه و تعالى به نظر شفقت و مرحمت رو به او آورد تا قبض روح او كنند .
و اين حديث صريح است در رجحان استقبال در حال احتضار و اين حديث قرينه آنست كه احاديث سابقه شامل حال احتضار نيز بوده باشند و ليكن وجوب يا استحباب ظاهر نمىشود خصوصا هر گاه بيان ثواب كنند چون غالب اوقات در واجبات ذكر وعيد مىكنند و در مستحبات ذكر وعد ، و چون اكثر علما بر وجوبند احوط آنست كه ولى ميت ميت را بگرداند بسوى قبله و اگر ولى نداشته باشد بر همه كس لازم است كه او را بگردانند و اگر يك شخص به جا آورد از گردن ديگران ساقط مىشود و همچنين بقيه احكام ميت از واجبات و مندوبات آن كفائى است چنان كه خواهد آمد .
( وقال الصّادق صلوات الله عليه ما من احد يحضره الموت الا و كل به ابليس من شياطينه من يامره بالكفر و يشكَّكه فى دينه حتّى تخرج نفسه فاذا حضرتم موتاكم فلقّنوهم شهادة ان لا إله الَّا الله و انّ محمّدا رسول الله صلَّى الله عليه و آله حتّى يموتوا ) و از آن حضرت صلوات الله عليه منقولست كه فرمودند كه البته هر كه وقت مرگش مىشود شيطان بزرگ از لشكرهاى خود كه آن شياطين فرزندان اويند موكل مىسازد يا ساخته است كسى را كه آن محتضر را امر كند بكفر يا به شك اندازد در دينش به وسوسهاى باطلش تا وقتى كه جان او بدر رود پس چون حاضر شويد بر سر شخصى كه محتضر باشد تلقين كنيد او را شهادتين تا شيطان دست نيابد چون هر گاه مشغول اذكار مىشود به فكر باطل نمىافتد يا آن كه خاصيت شهادتين آنست كه شياطين از او دور مىشوند و اين نوع شياطين را عديله مىگويند كه اينها وسوسه مىكنند تا از دين حق عدول كنند و دعاء عديله بهتر است خواندن چون مشهور است از

146