عباسى بود » حضرت فرمود كه پس بر ايشان بخوان حديثى از اول كتاب و حديثى از وسط كتاب و حديثى از آخر آن ، و اين حديث دلالت بر اولويت اول مىكند و با اضطرار اين مرتبه دويم و اين هر دو اجازه قرائت شيخ است سيم : آن كه حديث را شاگرد بر استاد بخواند بعضى اين اجازه را مقدم مىدارند بر اول و ثانى و بعضى بر ثانى فقط احوط آنست كه چون حديث را بر استاد بخواند ، و كتاب تمام شود استاد سه حديث را از كتاب به ترتيب مذكور بخواند تا هر دو قسم اجازه را داشته باشد ، و اين سيم مسمّى است به قرائت بر شيخ .
چهارم : شنيدن بر شيخ است به آن كه ديگرى بخواند و اين شخص بشنود و اين نيز بد نيست و بعد از مرتبه سيم است قريب به آن .
پنجم : مناوله است به آن كه شيخ كتابى به شاگردش دهد ، و بگويد كه احاديث اين كتاب را يا اين كتاب را از من روايت كن بلكه اگر نگويد كه از من روايت كن هر گاه دانيم كه كتاب از روايات اوست جايز است از او روايت نمودن .
چنان كه منقول است از احمد بن عمر ثقه كه من به حضرت امام ابى الحسن على بن موسى الرّضا صلوات الله عليهما عرض نمودم كه اگر شخصى از استادان من كتابى به من دهد ، و نگويد كه اين كتاب را از من روايت كن جايز است مرا كه از او روايت كنم ، حضرت فرمود كه : اگر دانى كه كتاب ازو است يعنى از روايات اوست از او روايت كن .
ششم : اجازه است بمعنى اخص به آن كه شيخ به شاگرد بگويد كه اجازه دادم كه فلان كتاب و فلان كتاب را از من روايت كنى و اشعارى به اين نوع اجازه دارد :
آن چه منقولست از مفضل بن عمر كه حضرت امام جعفر صادق صلوات الله عليه به من فرمود كه هر چه از ما مىشنوى بنويس و علم خود را به برادران خود منتشر ساز و در وقت مردن وصيت كن كه كتابهاى تو را به ميراث به پسران تو دهند ، كه عن قريب چنين خواهد شد كه از تقيه نتوانند خواندن بر استاد ، و انس نخواهند

66