است « جرّ عليهم جريرة اى جنى عليهم جناية » پس معنى ضمان جريره ، ضامن شدن شخصى است جنايت ديگرى را .
و در زمان جاهليّت كه ما بين حضرت عيسى ( ع ) و حضرت محمد مصطفى صلَّى الله عليه و آله است ، ارث منحصر بود به ضمان و نسب و سبب را ارثى نبود . و در صدر اسلام نيز چنين بود بلكه ظاهر رياض ، دعوى اجماع است بر اين كه اين عقد قديم بود . زيرا كه فرموده است : « انّه على ما ذكره الأصحاب عقد كان سائغا فى صدر الاسلام بل فى الجاهليّة ايضا » .
پس آن نسخ شد وارث با مهاجرت شد كه وارث مهاجر ، مهاجر بود نه نسب و سبب . پس آن [ مهاجرت ] نيز نسخ شد و با نسب و سبب شد و لكن يك قسم از وى باقى مانده و آن اين است كه شخصى كه وارثى از نسب و مولاى عتق اصلا نداشته باشد ( 1 ) ، با شخص ديگر بنا گذارد كه ضامن جريرهء او شود ( 2 ) به اين قسم كه هر ديه كه بر او وارد مىشود از خود و يا از شخصى كه اين عاقلهء او است . مثل اين كه بندهء را آزاد كرده است تبرّعا كه به حسب شرع عاقلهء او شده است ، مجموع اينها بر اين شخص باشد .
و صيغه به اين مضمون بخوانند : اين شخص ضامن جميع دياتى كه بر او

392