وى جعل را خلاف است اظهر اوّل است نظير اين كه شخصى نذر كند كه هر شخصى بياورد ، يك درهم به او بدهد . ( 1 ) و در عامل بلوغ و عقل شرط نيست هم چنان كه در احياء موات و حيازت مباحات شرط نيست ( 2 ) مگر عملى باشد كه از ديوانه و طفل صحيح نباشد مثل اجراء عقود و نيابت حج ( 3 ) و مانند اينها .
و چون عقد جعاله عقد جايز است ، از براى هر دو جايز است فسخ او [ آن ] مادامى كه عمل تمام نشده است امّا اگر عامل فسخ كند ، چيزى از جعل به او نمىرسد و اگر مرضى يا ظالمى نيز او را مانع شود نيز چنين است و اگر جاعل فسخ كند بايد به قدر عمل از جعل به عامل بدهد . مثلا اگر نصف قبا را دوخته و يا نصف راهى را كه عبد در آنجا است رفته است نصف جعل را و اگر ثلث آنها را به عمل آورده ثلثش را به عامل بدهد . و اگر شخصى بگويد هر شخصى كه عبد آبق مرا برگرداند و يا اسب گم شدهء مرا بياورد ، چيزى به

232