إسم الكتاب : رسائل فقهى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 346)

تعميم در حقوق بشر از ديدگاه غرب مشروحا و با ذكر موارد بيان شده است . لذا تفاوت عمده اى ميان دو نظام حقوقى در بارهء حق مزبور وجود ندارد . [1] 2 - در حقوق بشر از ديدگاه اسلام ، زندگى مطلوبى كه براى انسانهاى جامعه در نظر گرفته شده عبارت است از زندگى با كرامت انسانى كه قطعا با نظر به همه اصول و قواعد انسانى براى زندگى مناسبتر است از تفسير زندگى مطلوب به « رفاه » زيرا در مفهوم رفاه نوعى اضافه بر كرامت وجود دارد كه با توجه به وضع حيات همه انسانهاى كرهء زمين براى يك جامعه و فقط در يك جامعه براى بعضى از افراد منطقى نيست . و اين همان معنا است كه در حدود هشت آيه از قرآن مجيد آن را با كلمهء « ترف » مورد توبيخ و ممنوعيت قرار داده است . مگر اين كه گفته شود مقصود از « رفاه » معنايى شبيه به آسايش است كه مىتواند با كرامت در زندگى مساوى باشد .
حقوق بشر از ديدگاه اسلام ماده سوم الف - در حالت جنگ و نزاعهاى مسلحانه جايز نيست كشتن كسانى كه در جنگ و نزاع شركت نكرده‌اند ، مانند كهنسالان و زنان و كودكان . و مجروحين و بيماران حق دارند كه معالجه شوند و اسير حق دارد كه اطعام شود و مسكن و پوشاك داشته باشد و مثله كردن كشته شدگان حرام است و جايز است تبادل اسيران و اجتماع خانواده هايى كه موقعيتهاى جنگى آنان را از يكديگر جدا كرده است به مقتضاى احكام شرع . [2]

[1] تنها به عنوان نمونه به ذكر يك دليل براى اثبات تعميم حق مزبور قناعت مىكنيم : در كتاب وسايل ، شيخ حرّ عاملى در كتاب جهاد ( ص 49 مجلد 11 ) از تهذيب شيخ طوسى چنين نقل كرده است : مردى كهنسال كه نابينا بود در حالى كه گدايى مىكرد مىگذشت . امير المؤمنين على عليه السّلام او را ديد ، به مردمى كه در آنجا بودند فرمود : اين چيست ؟ ! يعنى گدايى در جامعهء اسلامى براى چه ؟ گفتند : يا امير المؤمنين ! مردى است نصرانى . آن حضرت فرمود : شما از كار اين مرد در جوانى او سود برده‌ايد ، اكنون كه پير شده است او را از حق خود ( حيات و كارى كه انجام داده است ) محروم نموده‌ايد ؟ ! از بيت المال مقرّرى به او بدهيد .
[2] بند « الف » در ماده سوم تحليل مىشود به : يك - حق حيات ( در حالت جنگ و نزاعهاى مسلحانه جايز نيست كشتن كسانى كه در جنگ و نزاع شركت نكرده‌اند ) . دو - حق آزادى ( و جايز است تبادل اسيران و ديدار و اجتماع خانواده هايى كه موقعيتهاى جنگى آنان را از يكديگر جدا كرده است ) . سه - حق حيات و فروع آن ( جايز نيست بريدن درخت يا نابود كردن مزارع و حيوانات غير موذى - اعم از اهلى و غير اهلى - و تخريب ساختمانها و جايگاههاى مختلف آباديها « مساكن به طور عام » به وسيله كوبيدن و شكستن و كندن و غير ذلك ) . در كنفرانس قاهره كلمهء « الحرب » ( جنگ ) حذف و به جاى آن از كلمه « استخدام القوه » استفاده شده است . اين حذف صحيح به نظر نمىرسد . زيرا توسل به « قوه » و نيز بهره بردارى از آن در روياروييهاى خصمانه داراى معناى وسيعى است و شامل مواردى مىشود كه كشتار و اسارت و جدايى خانواده‌ها در آنها وجود نداشته باشد ، مگر گفته شود كه آن موارد از استخدام قوه منظور است كه به امور مزبور منتهى گردد . هم چنين اعلاميهء كنفرانس قاهره تبادل اسيران و ديدار خانواده‌ها و اجتماع آنها را كه شرايط جنگى آنان را از يكديگر جدا كرده است واجب مىداند ، در صورتى كه در كنفرانس تهران جايز شمرده شده بود . در اين مورد بايد در نظر گرفت كه چون موقعيتها و شرايط جنگ و بعد از جنگ در امتداد زمان و در محيطهاى گوناگون متفاوت است ، بنا بر اين ، نمىتوان به طور مطلق حكم به وجوب يا جواز صادر كرد بلكه بايد حكم را در اين موارد موكول به مقتضيات موقعيتها نمود .

151