مسأله - هر گاه تجهزى ميت و دين او مزاحمت داشته باشد با اصل حبوه بردن ، به آن كه غير حبوه به جهت تجهيزش كفايت نكند و يا دينش مستغرق باشد مثلا پس تجهيز و اداء دينش مقدم است بر حبوه بردن بلى پسر بزرگ مىتواند تجهيز و اداء ديون پدرش را از مال خود مجاناً بنمايد و حبوه اش را هم ببرد و اگر تجهيز و ديون ميت مزاحمت با حبوه ندارد از حبوه چيزى كسر داده نمىشود اگر چه احوط [1] آن است كه اكبر ذكور بالنسبه از حبوه هم سهم بدهد .
مسأله - هر گاه وصيت بنمايد به عينى از اعيان تركه چه آن عين حبوه باشد يا غير حوبه يا هر دو ، پس اگر متعلق وصيت به مقدار ثلث از تركه باشد يا كمتر بايد به وصيت عمل نمود مقدم بر حبوه در صورت مزاحمت و در عوض حبوه چيزى به پسر بزرگ داده نمىشود و اگر متعلق وصيت زيادتر از ثلث است پس در صورت عدم مزاحمت با حبوه در آن مقدار زائد ، اجازهء همهء ورثه لازم است و پسر بزرگ هم حبوه را مىبرد و در صورت مزاحمت با حبوه در ما زاد از ثلث نسبت به حبوه اجازه پسر بزرگ لازم است و در ما زاد نسبت به غير حبوه اجازه همه ورثه لازم است و تشخيص مقدار زياده از هر يك معلوم است مثل آن كه ميت وصيت بنمايد به انگشتر و به منزلش و قيمت اين دو به اندازه نصف از تركه باشد پس مجموع متعلق وصيت سه سدس تركه است بايد يك ثلث از انگشتر را پسر بزرگ اجازه بنمايد و يك ثلث از منزل را همهء ورثه و اما نسبت به دو ثلث از انگشتر و از منزل كه مطابق با ثلث از تركهء ميت است وصيتش ممضى است و هكذا .

[1] ترك نشود .

48