اگر ولى دارد او بايد به عمل آورد بشخصه أو بنائبه آن چه از نماز و روزه‌اى كه از او فوت شده باشد لعذر بلكه مطلقا على الاحوط . [1] مسأله - بدان كه موصى مىتواند وصيت بنمايد به چيزى كه باعث حرمان بعضى از ورثه بشود از ارث كلا ام بعضاً مثل آن كه وصيت بنمايد به اعيان منقوله كه اعيان غير منقوله به جهت وارثش بماند و حال آن كه اين وصيت موجب حرمان زوجه است كلا أم بعضاً ، يا آن كه ثلث خود را در اعيان حبوه قرار دهد كه موجب حرمان ولد اكبر بشود از حبوه و اما وصى پس در وصيت مطلقه نمىتواند اخراج ثلث را از خصوص منقولات يا از اعيان حبوه بنمايد بلكه بايد بالنسبه توزيع نمايد و همچنين دين و مؤنهء تجهيز را على الاحوط .
مسأله - متولى از براى اخراج اين مصارف چهارگانه كه گفته شد اگر وصى مطلق داشته باشد او خواهد بود و همچنين اگر وصى در امور معينه داشته باشد نسبت به آن امور و اما در غير آن امور و همچنين در موردى كه ابداً وصى نداشته باشد متولى اخراج ، ورثه [2] خواهند بود بر فرض حضور و كبر و رشدشان و اگر همهء ورثه صغير يا سفيه يا غائب باشند اين امور راجع خواهد بود به حاكم شرع و مأذون از قبل او ، و اگر ممكن نباشد راجع خواهد بود به عدول المؤمنين و اگر بعضى از ورثه كبير و رشيد و حاضر بوده باشند و بعضى ديگر صغير يا سفيه يا غائب بوده باشند به كبير و رشيد و حاضر و ولى صغير و سفيه و غائب امر راجع خواهد بود .
پنجم از آن مصارف ، حبوه پدر است كه حق پسرى است كه وقت

[1] ترك نشود .
[2] احتياط در آن است كه در قسم اول و چهارم باذن حاكم يا وكيل او باشد .

46