يا نه يا قبل از درست [1] نشستن بواسطه تشهد يا راست ايستادن بواسطه قيام شك كند كه سجود كرده است يا نه و اگر محل آن گذشته باشد يا شروع در واجب [2] ديگر كرده باشد بجاى آوردن آن لازم نيست و شك مذكور از معرض اعتبار ساقط است مثل آنكه در اثناى قراءت شك كند كه تكبير احرام را بجا آورده يا نه يا در اثناى سجود شك كند كه ركوع كرده يا نه يا در اثناى تشهد شك كند كه سجود كرده يا نه يا در وقت شروع در قيام شك كند كه سجود كرده يا نه اما در دو صورت آخر بعضى از مجتهدين برآنند كه سجود را بجا بايد آورد و بدان كه هر گاه فعلى از افعال مشكوك فيه را در محل تلافى كند و بعد از آن ظاهر شود كه آن را بجا آورده پس اگر آن فعل ركن است نماز باطل مىشود و اگر ركن نيست نماز صحيح است و اگر بعد از فوت محل تلافى كند نماز باطل است خواه آن فعل ركن باشد و خواه غير ركن بحث دويم در شك در عدد ركعات بدان كه شك در عدد ركعات نماز مغرب و نماز صبح موجب بطلان نماز است و همچنين شك ميانه يك ركعت و دو ركعت هر چند در نماز چهار ركعتى باشد و هر گاه در نماز چهار ركعتى شك در ميانه عدد ركعات واقع شود مشهور از آن دوازده صورت است اول شك كردن ميانه دو و سه بعد از اتمام سجدتين و اتمام آن به فارغ شدن از ذكر سجده آخر است اگر چه سر از سجده [3] بر نداشته باشد پس واجب است كه بنابر سه نهد و نماز را با تمام رساند و بعد از سلام دادن يك ركعت احتياط ايستاده بگذارد يا دو ركعت نشسته دويم شك كردن ميانه سه و چهار خواه سجدتين را با تمام رسانيده باشد و خواه نرسانيده باشد پس بنابر چهار نهد و احتياط به طريق سابق بجا آورد سيم شك كردن ميانه دو و چهار بعد از اكمال سجدتين پس بنابر چهار نهد و دو ركعت ايستاده به جهت احتياط بگذارد و شيخ ابن بابويه شك ميانه دو و چهار را باطل مىداند چهارم شك كردن ميانه دو و سه و چهار بعد از اكمال سجدتين پس بنا بر چهار نهد و دو ركعت احتياط ايستاده بگذارد و دو ركعت نشسته و مخير است در تقديم هر كدام كه خواهد و بعضى از مجتهدين [4] برآنند كه دو ركعت نشسته را مقدم بايد داشت پنجم شك كردن ميانه دو و پنج بعد از اكمال سجدتين ششم شك كردن ميانه سه و پنج بعد از ركوع اما اگر قبل از ركوع اين شك واقع شود آن ركعت را منهدم سازد يا شك او ميانه دو و چهار افتد و حكم او مذكور شد اما بر او ده سجده سهو واجبست بواسطه

[1] بعد از درست نشستن و پيش از دخول در شهادتين سجده را بجاى آورد و نماز را اعاده نمايد . صدر دام ظله العالى .
[2] واجب ديگر لازم نيست مستحب نيز چنين است بلى دخول در مقدمات مثل خم شدن و امثال آن محل اشكال است پس ترك احتياط ننمايد صدر دام ظله العالى .
[3] ولى ترك احتياط با تمام نماز و اعاده آن ننمايد صدر دام ظله
[4] عمل به فرمايش بعض از مجتهدين چون موافق با خبرى است كه در اين مقام وارد شده است البته ترك ننمايد و دو ركعت نشسته ديگر بعد از دو ركعت ايستاده نيز بجاى آورند انشاء الله تعالى صدر دام ظله .

83