و در وقف طفلى كه ده سال داشته باشد ميانه مجتهدين خلاف است اصح عدم صحت است و گويا آن جماعتى كه گفته اند وقف او صحيح است مستند شده اند به حديثى كه واقع شده در جواز صدقه او و حمل كرده اند تصدق را بر وقف چه نيز صدقه جاريه است و همچنين وقف مست و بيهوش و قرض دارى كه حاكم شرع او را از مالش منع كرده صحيح نيست و همچنين وقف غلام نيز صحيح نيست دوم نيت واقف پس وقف غافل و كسى كه در خواب باشد يا مست يا بيهوش باشد صحيح نيست و اگر بعد از وقف كردن و به قبض دادن دعوا نمايد كه وقف بى نيت واقع شده آن دعوى مسموع [1] نيست و خلاف است ميانه مجتهدين كه آيا قربت در وقف شرط است يا نه اقرب آنست كه شرط است پس وقف كافر صحيح [2] نيست سيم ملكيت واقف پس اگر ملك ديگرى را وقف كند صحيح نيست و اگر چه مالكش بعد از وقف [3] اجازت دهد چهارم ايجاب چون وقفت و آنچه با قرينه دلالت بر وقف كند پنجم قبول مقارن ايجاب از بطن اول در وقف اولادى و در بطون ديگر قبول شرط نيست هر گاه وقف بر كسى باشد كه در او قبول ممكن باشد و اگر وقف بر طفلى باشد قبول ولى او با صرفه و غبطه كافيست و در وقف بر فقرا قبول شرط نيست چه در اين صورت قبول ممكن نيست و همچنين قبول شرط نيست اگر وقف بر مصالح مسلمانان باشد چون وقف بر مساجد ومشاهد و بعضى از مجتهدين بر آن رفته اند كه در اين صورت قبول حاكم شرع لازم است [4] ششم معلق نساختن وقف به شرطى يا صفتى غير واقع پس اگر چيزى را وقف كند و آن را بر شرط يا صفت واقعى كه عالم بوقوع آن باشد معلق سازد صحيح است مثل آنكه گويد اين را وقف كردم اگر امروز جمعه باشد هفتم دوام وقف است پس اگر وقف را مقارن مدتى سازد آن وقف نخواهد بود بلكه آن را حبس مىگويند و به انقضاى مدت باطل مىشود و همچنين است اگر شرط كرده باشد كه هر وقت كه خواهد رجوع كند موقوف عليه و اگر وقف كند بر كسى كه منقرض شود غالبا بعد از انقراض او ميان فقهاء خلاف است بعضى گفته اند كه راجع به واقف مىشود در حالت حيات او و منتقل به وارث او مىگردد بعد از وفات او و بعضى برآنند كه به ورثه موقوف عليه راجع مىشود و بعضى گفته اند كه در ابواب البر صرف بايد كرد و اصح قول [5] اول است و اگر در اول منقطع باشد همچو وقف بر معدوم آنگاه بر موجود اقوى آنست كه باطل است و اگر در وسط منقطع شود چون وقف بر زيد

[1] تفصيلى دارد كه بيان منافى با وضع حاشيه است صدر دام ظله .
[2] كافرى كه منكر صانع نيست تحقق قربة از او مانعى ندارد صدر دام ظله .
[3] ولى اگر چنين اتفاقى افتاد مالك مجيز رعايت احتياط را نموده و ثانيا به همان نحو وقف نمايد صدر دام ظله .
[4] فرمايش بعض از مجتهدين خالى از قوة نيست صدر دام ظله .
[5] محتاج به تأمل است صدر دام ظله

139