شورويّه بودن سلطنت اسلاميّه و آزادى و مساوات آحاد مسلمين با اشخاص خلفا و بطانهء [1] ايشان در حقوق و احكام بوده ، همينطور مبدأ طبيعى اين چنين تنزّل مسلمين و تفوّق ملل مسيحيّه بر آنان هم كه معظم ممالكشان را بردند و هيچ نمانده كه اين اقلّ قليل باقيمانده را هم ببرند ، همين اسارت و رقّيّت مسلمين در تحت حكومت استبداديهء [2] موروثه از معاويه ، و فوز آنان است به حكومت مسئولهء مأخوذه از شرع مسلمين ؛ و چنانچه باز هم مسلمانان از اين سكرت و غفلت به خود نيايند و كما فى السابق در ذلَّت عبوديّت فراعنهء امّت و چپاولچيان مملكت باقى بمانند ، چيزى نخواهد گذشت كه - العياذ باللَّه تعالى - مانند مسلمين معظم افريقا و اغلب ممالك آسيا و غير ذلك ، نعمت و شرف استقلال قوميّت و سلطنت اسلاميّه را از دست داده ، و در تحت حكومت نصارى اسير ، و دو دوره نخواهد گشت كه مانند اهالى اندلس و غيرها ، اسلاميّتشان به تنصّر و مساجدشان كنيسه و اذانشان به ناقوس و شعائر اسلاميّه به زنّار ، و بلكه اصل لسانشان هم مانند آنان مبدّل ، و روضهء منورهء امام هشتمشان - صلوات اللَّه عليه - هم پايمال نصارى خواهد گشت ، وقى اللَّه المسلمين عنه و لا أرانا اللَّه ذلك . [3] و گذشته از كمال بداهت و وضوح اين امر و حصول تمام مبادى و مقدّمات قريبه به مطلب ، حتى پرداختن همسايگان جنوبى و شمالى به نقشهء قسمت مملكت فيما بين خودشان ، و كثرت مشاهدهء نظائر و اشباه

[1] . دربار .
[2] . س : استعباديه .
[3] . خداوند مسلمانان را از چنين عاقبتى حفظ كند و چنين روزى را به ما نشان ندهد .

80