< فهرس الموضوعات > [ تعريف و تشريح مفاهيم ] < / فهرس الموضوعات > [ تعريف و تشريح مفاهيم ] امّا مقدّمه : در تشريح حقيقت استبداد و مشروطيت دولت ، و تحقيق قانون اساسى و مجلس شوراى ملى و توضيح معنى حرّيّت و مساوات است .
< فهرس الموضوعات > [ الف ) ضرورت قيام حكومت به نوع مردم ] < / فهرس الموضوعات > [ الف ) ضرورت قيام حكومت به نوع مردم ] بدان كه اين معنى ، نزد جميع امم مسلَّم و تمام عقلاء عالم بر آن متّفقند كه چنانچه استقامت نظام عالم و تعيّش نوع بشر ، متوقّف به سلطنت و سياستى است ، خواه قائم به شخص واحد باشد يا به هيئت جمعيّه ، و چه آنكه تصدّى آن به حق باشد يا اغتصاب ، به قهر باشد يا به وراثت يا به انتخاب .
همين طور بالضروره معلوم است كه حفظ شرف و استقلال و قوميّت هر قومى [1] هم چه آنكه راجع به امتيازات دينيه باشد يا وطنيّه ، منوط به قيام امارتشان است به نوع خودشان ، و الَّا جهات امتيازيه و ناموس اعظم دين و مذهب و شرف استقلال وطن و قوميّتشان به كلَّى نيست و نابود خواهد بود ، هر چند به اعلى مدارج ثروت و مكنت و آبادانى و ترقّى مملكت نائل شوند .
از اين جهت است كه در شريعت مطهّره ، حفظ بيضهء اسلام را از اهمّ جميع تكاليف و سلطنت اسلاميّه را از وظائف و شئون امامت مقرّر فرموده‌اند - و تفصيل مطلب موكول به مباحث امامت و خارج از اين مبحث است - و واضح است كه تمام جهات راجعه به توقّف نظام عالم به اصل سلطنت و توقّف حفظ شرف و قوميّت هر قومى به امارت نوع خودشان ، منتهى به دو اصل است :
اوّل : حفظ نظامات داخليّهء مملكت و تربيت نوع اهالى و رسانيدن هر

[1] . هويت هر قومى .

39