حضرت شاه ولايت - عليه افضل الصّلاة و السّلام - و غيرها اخذ و در تواريخ سابقهء خود منصفانه بدان اعتراف و قصور عقل نوع بشر را از وصول به آن اصول و استناد تمام ترقّيات فوق العادهء حاصله در كمتر از نصف قرن اول را به متابعت و پيروى آن اقرار كردند ، لكن حسن ممارست و مزاولت و جودت استنباط و استخراج آنان و بالعكس سير قهقرائى و گرفتارى اسلاميان به ذلّ رقيت و اسارت طواغيت امّت و معرضين از كتاب و سنّت ، مآل امر طرفين را به اين نتيجهء مشهوده و حالت حاليّه منتهى ساخت ، و حتّى مبادى تاريخيّهء سابقه هم تدريجا فراموش و تمكين نفوس ابيّهء مسلمين را از چنين اسارت و رقّيّت وحشيانه از لوازم اسلاميّت پنداشتند ، و از اين رو احكامش را با تمدّن و عدالت ، كه سرچشمهء ترقّيات است ، منافى و با ضرورت عقل مستقّل ، مخالف و مسلمانى را اساس خرابىها شمردند ، تا در اين جزء زمان كه - بحمد اللَّه تعالى و حسن تأييده - دورهء سير قهقرائيّهء مسلمين به آخرين نقطه منتهى ، و اسارت در تحت ارادات شهوانيّهء جائرين را نوبت منقضى ، و رقّيّت منحوسهء ملعونه را عمر به پايان رسيد ، عموم اسلاميان به حسن دلالت و هدايت پيشوايان روحانى ، از مقتضيات دين و آئين خود با خبر و آزادى خدادادى خود را از ذلّ رقّيّت فراعنهء امّت برخورده ، به حقوق مشروعهء ملَّيّه و مشاركت و مساواتشان در جميع امور با جائرين پى بردند و در خلع طوق بندگى جبابره و استفادهء حقوق مغصوبهء خود ، سمندروار [1] از درياهاى آتش نينديشده ، ريختن خونهاى طيّبهء خود را در طريق اين مقصد ، از اعظم موجبات سعادت و حيات ملَّيّه دانستند و [ برترى ] ايثار در خون خود غلتيدن

[1] . جانورى است شبيه سوسمار كه در آتش متكوّن مىشود و اگر از آن بيرون آيد ، مىميرد . ( لغت نامهء دهخدا ) .

36