صاحب « مجمع البحرين » به عبيد تفسير نموده [1] و در « قاموس » به مواشى و نعم هم تعميم داده . [2] و آيهء مباركهء * ( وَتَرَكْتُمْ ما خَوَّلْناكُمْ وَراءَ ظُهُورِكُمْ ) * [3] ، هم دليل تعميم [ است ] و حاصل مفاد حديث مقدّس نبوى كه متضمّن اخبار به غيب است آنكه ، بعد از بلوغ عدد شجرهء ملعونه به سى نفر ، دين را به دولت تبديل [4] و بندگان خدا را عبيد و اماء و مواشى خود قرار خواهند داد . مبدأ تحويل سلطنت اسلاميه از نحوهء ولايتيّه به تملَّكيّه و اغتصاب رقاب مسلمين را در اين حديث مبارك ، كه از دلائل نبوّت است ، تعيين و به اكمال عدد ميشوم منوط فرموده‌اند - صلَّى اللَّه عليه و آله الطاهرين .
[ فرعون و اسارت بنى اسرائيل ] و حضرت سيّد اوصياء - عليه و آله افضل الصلاة و السلام - هم در خطبهء مباركهء قاصعه در نهج البلاغه در شرح محنت و ابتلاى بنى اسرائيل به اسارت و عذاب فرعونيان مىفرمايد « اتّخذتهم الفراعنة عبيدا » .
و [ در ] تفسير اين عبوديّت چنين فرموده : « فساموهم سوء العذاب و جرّعوهم المرار فلم تبرح الحال بهم في ذلّ الهلكة و قهر الغلبة ، لا يجدون حيلة فى امتناع و لا سبيلا الى دفاع » ( 5 ) .

[1] . فخر الدين طريحى ، مجمع البحرين ، مادهء خول .
[2] . مجد الدين فيروز آبادى ، القاموس المحيط ، ج 3 ، ص 372 .
[3] . انعام ، آيهء 94 « ( روز قيامت به آنها گفته مىشود : ) . و آنچه را كه به شما بخشيده بوديم ، پشت سر گذاشتيد » .
[4] . با توجه به اينكه در مصادر « دين اللَّه دغلا يا دغلا » نقل شده ، مقصود آن است كه دين خدا را بازيچه يا مورد دخل و تصرف قرار خواهند داد . « 5 » نهج البلاغه ، خ 192 « فرعونها آنان را به بندگى و بردگى گرفتند و سختى عذاب را به ايشان چشانيدند و تلخى را جرعه جرعه به آنان نوشاندند ، پس همواره در خوارى و تحت استيلاء بودند ، به طورى كه چاره‌اى براى سرباز زدن و راهى براى دفاع نمىيافتند » .

53