سيزدهمين را ، من حيث لا يشعر ، به باد فنا دهد * ( فَاعْتَبِرُوا يا أُولِي الأَبْصارِ ) * [1] مگر حقيقت تشريع و بدعت با اين كمال وضوح و بداهت مجهول بود ؟ و يا از روى نقشهء سابقين كه در آخر خطبهء مباركهء شقشقيه در وصفشان فرمود : « بلى لقد سمعوها و وعوها و لكنّهم حليت الدّنيا في اعينهم و راقهم زبرجها » [2] ، رفتار شد ؟
و گويا مساعدتهاى فوق العادهء مشهوده در اجراى قانون نامهء نظامى ، كه بعد از هدم اساس سعادت ملَّت ايران به تعليم روسيان ترتيب يافت و آن همه احكام مخالفهء با ضرورت دين اسلام را متضمّن بود و اجراى آن هم به عهدهء تحكيم و تسلَّط لياخف [3] روسى بر نفوس و اعراض و اموال مسلمين موكول و زياده از تمام احكام اسلاميّه و آيات قرآنيّه در اجراى آن و قطع نفس ملَّت بذل اهتمام شد ، موجب تعيين شقّ دوم باشد !
[ د ) مغالطه دربارهء هيئت نظَّار و مجلس شوراى ملَّى ] چهارم : مغالطات راجعه به گماشتن هيئت نظَّار و عقد مجلس شوراى ملَّى است ، و چون اين مطلب فى الحقيقه جزء اخير علَّت

[1] . حشر ، آيهء 2 « پس عبرت بگيريد اى صاحبان ديده و بصيرت » .
[2] . امام على عليه السّلام در خطبهء شقشقيه در وصف مخالفان حكومت خود مىفرمايد : « گويا نشنيدند كه خداى سبحان مىفرمايد * ( تِلْكَ الدَّارُ الآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذِينَ لا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الأَرْضِ وَلا فَساداً وَالْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ ) * ( قصص ، آيهء 83 ) اين سراى آخرت را براى كسانى قرار مىدهيم كه ارادهء برترى جوئى در زمين و فساد را ندارند و عاقبت نيك از آن پرهيزكاران است . حضرت سپس مىفرمايد : آرى ، به خدا سوگند شنيدند و حفظ كردند ، ولى دنيا در چشمان آنان آراسته و زينت آن ايشان را فريفته است .
[3] . أ ، د ، لياهف .

109