فكرى بود و آراء و افكار ژرفى ارائه داد . همو بود كه در اصول شناخت راويان اخبار نظريهء جديدى ابراز كرد و آن را از روش تقليدى ديرينه اش به اسلوب تحقيقى آزادانه اى سوق داد ، و بدين وسيله بسيارى از احاديثى را كه اساس مسائل فقهى در ابواب مختلف بودند تصحيح كرد .
فقيه بزرگ آية الله سيد على طباطبايى ( 1161 - 1231 ه ) خواهر زادهء مرحوم وحيد ، و مؤلف كتاب « رياض المسائل فى بيان احكام الشرع بالدلائل » . اين كتاب نخستين مجموعهء فقهى است كه يك دورهء كامل فقه استدلالى از ابتداى كتاب « طهارت » تا آخرين كتاب « ديات » را در بردارد ، و در آن مسائل فقهى را به طور كامل مورد بحث قرار داده و در ترتيب و تنظيم ابواب آن ابتكارى نوين به كار برده و آرا و نظرات بىسابقه اى ارائه نموده است .
ملا ابو القاسم معروف به ميرزاى قمى ( م / 1227 / 1231 ه ) مؤلف كتاب « قوانين » . كتابش درياى ژرف و بىكرانه از علم و دانش است ، و خودش شير پر خروش بيشهء تحقيق كه مبانى اصول فقه را به گونهء چشمگيرى پايدار ساخته است .
آية الله العظمى سيد مهدى بحر العلوم ( 1155 - 1212 ه ) صاحب حاشيه بر وافيه .
محقق عالى قدر و استاد ارجمند شيخ جعفر كاشف الغطاء ( 1156 - 1228 ه ) مؤلف كتاب « كشف الغطاء عن مبهمات الشريعة الفراء » . اين شيخ بزرگوار در كتاب خود اساس اجتهاد و استنباط را براى نسلهاى آينده به وديعت نهاده است . مرحوم شيخ انصارى در بارهء او چنين گفته : « اگر فردى قواعد اصوليى را كه شيخ در كشف الغطاء مطرح ساخته به اتقان بداند از نظر من مجتهد است » .
آية الله العظمى ملا محمد شريف العلماء ( م 1245 ه ) ، اين دانشمند بزرگ گو اين كه با همهء علم سرشار و احاطهء بسيار بر فقه از خود كتابى يادگار نگذاشته ولى بيش از يك هزار مجتهد در فقه و اصول از حوزهء درس او بيرون آمده‌اند . او تنها يك كتاب مختصر در علم اصول دارد كه در مورد مسأله « دستور آمر با علم به انتفاء شرط » بحث كرده است .
آية الله سيد محسن اعرجى ( م 1227 ) صاحب دو شرح بر وافيه .
آية الله سيد جواد عاملى صاحب مفتاح الكرامة .

57