زمينه‌هاى عناصر مشترك اصولى و چه در زمينه عناصر خاصه استنباط - را از صحنه‌هاى عمل خارج سازند . اين دسيسه دو ذهنيت غلط را در پى داشت .
الف - جدايى ديانت از مسائل مربوط به حكومت ، انكار هر گونه مسئوليت ، پرداختن به وظايف فردى و كنار نهادن واجبات اجتماعى ( امر به معروف و نهى از منكر ، مبارزه با فساد و استكبار ، جبهه گيرى در برابر سلطه استعمارگران صليبى و صهيونى بر جوامع اسلامى ) .
نظر رهبر فقيد اسلام در اين زمينه چنين است كه : « همه اينها نتيجه نفوذ بيگانگان در جايگاه و در فرهنگ حوزه‌ها و برخورد واقعى هم با اين خطرات بسيار مشكل و پيچيده است » . ( سوم اسفند ماه 1367 ) .
ب : ناتوان جلوه دادن اسلام و فقه اسلامى از اداره جامعه و پاسخگويى به نيازهاى ضرورى امت اسلام ، در ابعاد مختلف .
و در نتيجه اعتقاد به سپرى شدن دوره اسلام ! يا اعتقاد به عدم كارايى اجتهاد و لزوم به كارگيرى قياس ، استحسان ، مصالح مرسله و . . ! امام نيز صريحا بدين نكته پرداخته و بيان داشته‌اند :
« از توطئه‌هاى مهمى كه در قرن اخير ، خصوصا در دهه‌هاى معاصر و بويژه پس از پيروزى انقلاب آشكارا به چشم مىخورد ، تبليغات دامنه دار با ابعاد مختلف براى مأيوس نمودن ملتها و بخصوص ملت فداكار ايران از اسلام است ، گاهى ناشيانه و با صراحت به اين كه احكام اسلام كه هزار و چهار صد سال قبل وضع شده است نمىتواند در عصر حاضر كشورها را اداره كند . يا اين كه اسلام يك دين ارتجاعى است و با هر نوآورى و مظاهر تمدن مخالف است . . » ( وصيتنامه الهى - سياسى ) توطئه‌هاى استكبار عليه مصالح اسلام ، همواره تبليغاتى و زبانى نيست ، بلكه گاه عملى است ، يعنى آنان با نفوذ در طرز تفكر برخى از روحانى نماهاى بىسواد و منحرف فقه و اجتهاد و اسلام را از صحنه‌هاى عملى و ارتباط با جوامع ، خارج كرده و به خودى خود ، ذهنيت ارتجاعى بودن دين يا عدم توانايى اصول و ملاكهاى موجود اجتهاد در استنباط احكام الهى را ، به سطحى نگران غير متعمق تزريق مىكند .
و آن چه در چند سطر قبل يادآور شديم ( پرداختن به مباحث غير ضرورى ، و وارد كردن

501