< فهرس الموضوعات > د - تنظيم مراحل درسى و تعيين ضوابط < / فهرس الموضوعات > د - تنظيم مراحل درسى و تعيين ضوابط مراحل و دوران طلبگى داراى حد و مرز معين و محدودى نيست . برخى راه پنج ساله را ده سال و گروهى ديگر در پانزده سال طى كرده‌اند و برخى هر گز به تكميل آن موفق نشده و همواره درجا مىزنند ! آن چه مسلم است شرط پيشرفت محصلين حوزه ، تعيين ادوار و مراحل معين آموزشى و مشخص كردن ضوابط سنى و علمى است ، و وجود كنترل بر درستى رعايت آن ضوابط ، ضمانت اجرايى آن است .
< فهرس الموضوعات > ه - تخصصى شدن رشته‌هاى علمى حوزوى < / فهرس الموضوعات > ه - تخصصى شدن رشته‌هاى علمى حوزوى در تنظيم مراحل درسى مىتوان دوره اى را به عنوان دوره عمومى در نظر گرفت كه همه محصلان در آن سهيم و مشترك باشند . در مرحله بعد دوره‌هاى تخصصى بر اساس ذوق و استعداد و توان نيروها در نظر گرفته شود . زيرا تنها رسالت حوزه‌ها تدريس فقه و اصول نيست ، بلكه تفسير ، عقايد ، فلسفه و برخى از رشته‌هاى علوم انسانى نيز به شدت مورد نياز است و بايد به شكلى جدى و تخصصى در آنها كار شود . چه بسا اين امر در موضوعات و مباحث گسترده فقه نيز جارى گردد و ابواب فقهى نيز به گونه تخصصى مورد مطالعه قرار گيرد .
البته معناى تخصصى شدن ابواب فقهى به اين معنا نيست كه مجتهد تنها در بابى از ابواب و يا بخشى از بخشهاى فقه توانايى بر اجتهاد و بازگشت دادن فروع تازه به اصول پايه را داشته باشد ، زيرا مجتهد بايد در تمام ابواب فقهى توانايى اجتهاد را داشته باشد ، بلكه منظور از آن ، تمركز سعى و اجتهاد مجتهد در يك يا چند باب مربوط به هم است تا هر باب و بخشى به گونه كامل مورد بررسى و كاوش قرار گيرد . در نتيجه فقه در برابر همهء پديده‌هاى مربوط به آن باب پاسخگو مىشود ، و بدين جهت است كه مراكز پژوهشى جهان به اين كار اهميت داده و از اين راه به نتايج مهمى دست يافته‌اند .
اين امر اگر چه عملا صورت مىگيرد ولى به طور ناقص و بسيار نارسا ، چه اين كه بيشتر درسهاى فقهى از طهارت شروع مىشود و از صلات نمىگذرد . يعنى باب طهارت و صلات و متاجر بيشترين كارها را به خود اختصاص داده ، در حالى كه ساير ابواب چندان مورد كاوش گسترده قرار نگرفته است .

464