شرح اين جريان بدين قرار است كه مخيريق از عالمان بزرگ اهل كتاب در مدينه و داراى ثروت فراوان بود و پيامبر را بسيار دوست مىداشت ، از اين رو به يهوديان در روز شنبه اى گفت شما مىدانيد كه يارى دادن حضرت محمد حق است و بايد او را يارى كنيد ، آنان گفتند امروز روز شنبه است ( كه كارى نبايد انجام داد ) او گفت : شما شنبه اى نداريد ، سپس اسلحه خود را به دوش گرفت و به طرف احد براى يارى پيامبر روى نهاد قبل از حركت وصيت او به قومش اين بود اگر كشته شوم تمام اموالم از آن محمد است كه عمل كند در آن مال بدانچه خدا راضى است . وقتى كار جنگ در احد شروع شد با دشمنان رسول خدا جنگيد ( به شرف شهادت نائل آمد ) تا كشته شد . . و رسول خدا اموال او را پذيرفت و در مدينه صدقه داد .
روايت شده است كه حضرت فاطمه باغستان خود را در مدينه وقف كرد . [1] در وقفنامه حضرت امير آمده . . على عبد الله امير مؤمنان دو مزرعه ابى نيزر و بغيبغه را براى فقراى مدينه و ابن سبيل صدقه قرار داد تا خداوند روز قيامت چهره او را از حرارت آتش مصون دارد ، پس فروخته و بخشيده نمىشود تا به دست وارث هستى برسد .
در تاريخ آمده قطعه زمين از اراضى خيبر به عمر رسيد در اين باره از رسول خدا كسب تكليف كرد پيامبر به او فرمود : مىتوانيد اصل آن را صدقه بدهيد تا فروخته و بخشيده نشود و به ارث منتقل نگردد و عمر به دستور رسول خدا عمل كرد و منافع آن را براى فقرا ، بردگان فى سبيل الله و ابناء سبيل قرار داد . [2] و روايت شده لم يكن من الصحابة ذو مقدرة الا وقف وقفا . [3] نبود از صحابه كسى كه داراى توانايى مالى باشد مگر اين كه مقدارى از آن را وقف كرد ، و جز اينها از روايات ديگر كه بيان آنها از حوصله مقال خارج است ، هر كه دوست دارد به گونه تفصيل بر آنها آگاهى پيدا نمايد به تهذيب الاحكام 9 باب الوقف و الصدقات و من لا يحضره الفقيه 4 باب الوقف و الصدقة فروع كافى 7 كتاب الوصايا مراجعه كند .
بلى در صدر اسلام تعداد موقوفات بسيار نبوده ولى بتدريج با فتوحات اسلامى و

[1] فروع كافى 7 كتاب الوصايا باب الصدقات پيامبر ( ص ) و فاطمه و امامان و وصاياى آنها ، حديث 5 و عوالى اللئالى 3 باب وقف .
[2] مقدمه بر فرهنگ وقف ص 140
[3] فروع كافى 7 باب ما يلحق الميت بعد موته .

430